Kanal İstanbul projesinin yer bilimleri ve zelzele açısından yapılmaması gereken bir proje olduğunu söyleyen Prof. Dr. Naci Görür, projenin faal fay çizgileri üzerinde olduğunu ve muhtemel zelzelede önemli bir yıkıma sebep olabileceğini belirtti. İstanbul’un sarsıntıya hazır olmadığını tabir eden Görür, sarsıntıda düşünülenden daha fazla kayıp verileceğinin kesin olduğuna dikkat çekti.
Cumhuriyet’ten Şeyda Öztürk’ün sorularını yanıtlayan Görür, insanların zelzeleye alışmadığını lakin sorunun büyüklüğü nedeniyle çaresiz hissettiklerini söyledi.
‘TÜM BİLEŞENLERİ ZELZELEYE HAZIRLIKLI HALE GETİRMEK GEREKİYOR’
Kentsel dönüşüm projelerinin gerçek uygulanmadığına değinen Görür, “Onun için de ismi rantsal dönüşüm oldu. Kentsel dönüşüm gerçek manasıyla zelzele odaklı yapılırken bir kentin bütün bileşenlerinin sarsıntı dirençli hale getirilmesi için çalışılır. Bu hükümetin uyguladığı kentsel dönüşüm projesinin en değerli parametresi yapı stoku. Bir kenti sarsıntıya hazırlamak denince akla gelen birinci şey yapı stoku olmamalı. Vefata neden olan en değerli bileşen yapı stokunun yetersiz oluşu fakat yalnızca bir kentin yapı stokunu güzelleştirmekle o kenti sarsıntı dirençli hale getiremezsiniz. Kentin bütün tüm bileşenlerini sarsıntı güçlü hale getirmek gerekiyor. Bir kentin tüm bileşenleri dediğimiz vakit birinci akla gelen, halk, ikincisi alt yapı, üçüncüsü yapı stoku, dördüncüsü etraf, beşincisi ise iktisattır. Bu beş bileşenin çalıştığı durumda kent sarsıntı inançlıdır. Kentsel dönüşümlerde birinci akla gelen bu beş bileşenden yalnızca yapı stoku. sadece yapı stoğuna eğildiğiniz vakit o iş müteahhit işine dönüşür. Şayet o projenin motor gücü müteahhit olursa, o iş ranta kayar” diye konuştu.
‘DÜŞÜNÜLENDEN FAZLA KAYIP VERİLECEĞİ KESİN’
İstanbul’un gecekondu mantığıyla geliştiğini ve bu nedenle düşünülenden daha fazla kayıp verileceğinin kesin olduğunu belirten Görür, “Bu sarsıntıda binaların çökme ve yıkılma sırasında olabilecek can kayıplarının dışında göçük altında kalan insanlara gerektiği vakit içerisinde müdahale edilemediği için de kayıplar vereceğimizi düşünüyoruz. Zelzeleye müdahalede İstanbul’u kurtaracak şey İstanbul’un kendisi olamaz. Acil müdahale grup ve ekipmanları da İstanbul’un içerisinde. Münasebetiyle takım ve ekipmanların yüzde kaçının performans gösterebilecek durumda olacağını bilmiyoruz. Takım ve ekipman hazırlıklarının İstanbul’un etrafında yapılması gerekiyor. Bizler, tekliflerimizde mahalle gönüllüleri kavramını önermiştik. Devlet tarafından ciddiye alınıp yapılsaydı, bir mahallede göçüğe en kolay müdahaleyi o mahalledeki beşerler yapardı. Bir vakitler mahallede aşikâr yerlere acil durum ekipmanlarının bulunduğu konteynerler konuldu. Sonra kayboldu ne oldu bilmiyoruz. Bu sarsıntılar öteki yerde olduğunda kazara 1-2 kişi ölüyor. 1999’dan bir gün sonraki niyetimizi hiç bozmasaydık devam etseydik, hususla ilgili bir bakanlık kurarak bir projelendirme yapabilseydik bugün her şeyi bitirmiştik” dedi.
‘DEPREM GERÇEKLEŞTİĞİNDE ÖNEMLİ BİR YIKIMA SEBEP OLABİLİR’
Kanal İstanbul’un yer bilimleri ve sarsıntı açısından yapılmaması gereken bir proje olduğunu vurgulayan Görür, “Projenin yapılacağı güzergah sarsıntı açısından güzel nitelikli değil. Düşünülen projenin Marmara’ya açıldığı bölgede çok sayıda faal fay var. Etkin fayların ana zelzele beklediğimiz fay noktasına bağlı olduğunu biliyoruz. Beklediğimiz zelzele gerçekleştiği takdirde burada yapılması düşünülen Kanal İstanbul’un deniz ağzında da önemli bir yıkıma sebep olabilecektir. Ayrıyeten, burada büyük ölçüde heyelan ve toprak kaymasına neden olacaktır. Küçükçekmece lagünü çok sayıda derenin birleştiği yer. Bu yüzden bölge de kalın alüvyon çökeli içerir. Buralarda alüvyon çökelinin tamamını kaldırmak mümkün değildir. Onları kaldırmadığınız sürece orada rastgele bir istikrarlı yapı yapmanız da mümkün değildir” tabirlerini kullandı.
‘TARIMI, HAYVANCILIĞI VE BİTKİ ÖRTÜSÜNÜ YOK EDECEK’
İstanbul’un en güçlü yer altı su kaynaklarının Karadeniz’e gerçek uzandığını söyleyen Görür, “Siz deniz düzeyinden 20-25 metre daha derinde bir kanal açtığınız vakit yer altı su düzeyini büyük ölçüde kaybedersiniz. Bütün o su kanala boşalır. Keza, kanalı yaptıktan sonra deniz suyu bölgeyi kapladığı takdirde, yer altı sularının yolunu kullanarak bölgede tuzluluğa neden olabilir. Bu da demektir ki, siz o bölgedeki tarımı, hayvancılığı ve bitki örtüsünü yok edersiniz. Ayrıyeten bu kanal Terkos Gölü’nün çabucak yanından geçiyor. Bu kanalı kazdığınız vakit Terkos Gölü’nü kaybedersiniz. ‘İzolasyon yapacağız’ demekle o mümkün olmaz. Hem içme suyu, hem yer altı sularını yok ediyorsunuz. Üstüne bölgenin tuzlanmasına neden olup, tarımı yok ediyorsunuz” diye konuştu.
