İZMİR – İzmir’in kurtuluşunun 100’üncü yıl dönümünde, son 100 yılda kente emeği geçen simge beşerler anı kitabında bir ortaya geldi. Gazeteci Elçin Demirtaş tarafından hazırlanan ‘1922-2022 İzmir’in 100 Yılına İz Bırakanlar: Geleceğe Örülen Kilit Taşları’ anı kitabı raflardaki yerini aldı. İzmir’i gelecek yüzyıla taşıyan son 100 yılda kente emeği geçen simge insanları anlatan kitap, tarihe damga vurmuş İzmirlilerin hayatı üzerinden İzmir’in 100 yıllık tarihini de gözler önüne seriyor.
Kitabı sekiz ay üzere bir müddette hazırladığını ve kitabın İzmir’in yüzyılına armağan olmasını düşündüğünü söyleyen Elçin Demirtaş’la ‘1922-2022 İzmir’in 100 Yılına İz Bırakanlar: Geleceğe Örülen Kilit Taşları’nı konuştuk.
İzmir’in kurtuluşunun 100’üncü yıl dönümünde kitap fikri nasıl ortaya çıktı?
İnsanlar için kıymetli olduğu kadar, toplumlar içinde yıl dönümleri kıymetli. Bu nedenle İzmir’in kurtuluşunun 100’üncü yıl dönümü için çeşitli kurumlar birçok aktiflik ile kutlamalarda yer aldı. Lakin ben yüz yıl için kalıcı bir eser ortaya konması gerektiğini, hatta bunun vakitsiz ve İzmir dışına da taşınabilir olması gerektiğini düşünüyordum. Yüzüncü yıldan bir anı kalmalıydı. ‘İzmir 100. Yıl Anı Kitabı’ fikri bu türlü doğdu.
‘SAHİP OLDUĞUMUZ RENKLERİN PAHASINI BİLİP KORUMALIYIZ’
Kitabın hazırlanmasındaki hedefiniz nedir. Sizce kitap hangi boşluğu dolduracak?
Yüzyılı geride bırakırken, dönüp bu yüz yıla bakmak gerekiyordu. Yalnızca olaylar ve olgular üzerinden değil, bireyler üzerinden de değerlendirilmeliydi. Zira bu kent, son yüzyılda ferdi uğraşların yarattığı sinerji ile şekillendi, büyüdü, gelişti. Bilhassa kuruluş jenerasyonu insanlarının hudutlu imkânlarla sağladıkları muvaffakiyetlerin meyvelerinden bugün bile faydalanıyoruz. Günümüz neslinin bu insanları örnek alması halinde sahip olduğu sınırsız imkânlarla yapabileceklerinin de sınırsız olduğuna inanmalarını sağlayacağına ya da en azından karşılarına çıkan zorluklarda mazeret üretmelerinin önüne geçeceğine inanıyorum.
Öte yandan kitapta yalnızca bir kısmına yer verebildiğimiz İzmirlilerin, yaşadıkları kente olan bağlılığı ve sevgisinin kente kazandırdıklarının İzmir için büyük bir pahası var. Kitapta kent-insan ilgisini yansıtmaya çalıştık. Yaşadığımız yerin bizi şekillendirdiği kadar insanların da yaşadıkları yeri şekillendirdiği aşikâr. Kültürel yapıların oluşumunda kent-insan münasebeti değerli bir faktör. Bu bağın güçlü olması kültürel yapının korunması ve gelişmesi açısından kıymetli. Bu kitap, yalnızca bu kentte doğmuş olanların değil, bu kentte yaşamayı tercih etmiş olanların da kentle bağlantılarının beslenmesine ve aidiyet hislerinin güçlenmesine katkı sağlayacaktır. Aksi takdirde globalleşme çağının yarattığı kimlik buhranı içinde kent kimliğimizi ve kültürümüzü kaybederiz. Ülkemiz bölge bölge, kent şehir, köy köy çok farklı kültürlere sahip. Bu kültürel mozaiği korumazsak ülkemizin kültürel açıdan çöle dönüşmesi kaçınılmaz. Sahip olduğumuz renklerin kıymetini bilip korumalıyız. ‘Geleceğe Örülen Kilit Taşları’, İzmir için bunu söz ediyor.
‘KİTAPTAKİ SİMGE İSİMLER, ‘İZMİRLİ’ TARİFİNİN BİRER ÖZETİNİ OLUŞTURUYORLAR’
Seçtiğiniz İzmir simge isimleri neden geleceğe örülen kilit taşları?
Mimaride kubbe, kemer ve tonoz üzere yapıları ayakta tutan ve yıkılmasını önleyen kilit taşları üzere, toplumlar için de “kilit taşı” vazifesini üstlenen ve sosyokültürel yapıyı ayakta tutan beşerler var. ‘Geleceğe Örülen Kilit Taşları’nda anlatılan beşerler, ömürleri boyunca niyet ve aksiyonlarıyla bu kentin sosyokültürel yapısını ayakta tuttular. Onlar “İzmirli” tarifinin birer özetini oluşturuyorlar. Yıllar evvel verdikleri emekler bugün bizleri tıpkı hislerle bir ortada tutuyor. Onları örnek alanlar da bu şuuru gelecek nesillere taşıyacaktır.
İzmir’in simge isimlerini yazarken müellifi ile ortasındaki bağı nasıl kurdunuz?
İzmir’in çok bedelli “kilit taşı” insanları var. Gönül isterdi ki hepsine yer verebilelim lakin bir kitaba sığdırmak mümkün değildi. İsimleri muhakkak bir sayıda hudutlu tutmak hayli güç oldu. Sanat, edebiyat, spor, siyaset ve iş dünyası üzere mümkün olduğu kadar farklı alanlardan bireylere yer vermek istedim. Yazılan şahıslar kadar müelliflerimizin da İzmir’in kilit taşı insanları olduğunu vurgulamak isterim. Onlar bu kenti ikinci yüzyıla taşıyan nesil. Elbette evvel anısı olan bireyleri tespit ettim. Lakin birtakım isimlerde, örneğin Halit Ziya Uşaklıgil ile anısı olan birini bulmak, elbette mümkün olamadı. Bu noktada edebiyat dünyasından Halit Ziya Uşaklıgil’i incelemiş ve üzerine araştırmalar yapmış bireyle yola çıktık. Birtakım isimlerde de aile içinden şahısların anlatımına yer verdik. Fakat kitabın büyük bir kısmı dostlukların ve anıların paylaşıldığı yazılarla oluştu.
KİTAPTA KİMLER YER ALIYOR?
Kitapta İzmir’in simge insanları olarak; Gabriel J.B. Arcas, Halit Ziya Uşaklıgil, Aleksandro Gagin, Süleyman Ferit Eczacıbaşı, Durmuş Yaşar, Cevat Şakir Kabaağaçlı, Behçet Uz, Yorgo Seferis, Adnan Saygun, Dido Sotiriyu, Ekrem Akurgal, Samim Kocagöz, Ayşe Mayda, Salah Birsel, Selmi Andak, Necati Cumalı, Dario Moreno, Turgut Pura, Attila İlhan, Erdem Bigalı, Şükran Kurdakul, Avni Anıl, Ayhan Işık, Tekin Çullu, Tarık Dursun K., Halit Refiğ, Metin Oktay, Dinçer Sümer, Tanju Okan, Gürhan Tümer, Ahmet Piriştina ve Noyan Özkan’ın hayatından kesitlere yer veriliyor. Kitabın sonsözü ise İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer’in imzasını taşıyor.
KİMLER YAZDI?
İzmir’in simge insanlarını yazan müellif takımı ise şöyle:
“Lucien Arkas, Efdal Sevinçli, Selim Bonfil – Sarit Bonfil, Özden Toker, Filiz Eczacıbaşı Sarper, Hasan Denizkurdu, Semih Çelenk, İlhan Pınar, Hayri Yetik, Sirel Ekşi, Zeynep Oral, Ersin Doğer, Haluk Işık, Raşel Rakela Asal, Hülya Soyşekerci, Ümit Tunçağ, Asuman Susam, Avram Ventura, Lale Temelkuran, Özkan Mert, Reyhan Abacıoğlu, Yaşar Aksoy, Nihat Demirkol, Oğuz Makal, Uğur Şanlı, Şükran Yücel, Atilla Dorsay, Mustafa Denizli, Hülya Savaş, Ali Kocatepe, Hikmet Sivri Gökmen, Ünal Ersözlü, Şehrazat Mercan.”
