Becky Ferreira
Arkeologlar, Guatemala’nın kuzeyinde 2 bin yıldan fazla bir müddet evvel gelişen devasa bir antik Maya kentinin kalıntılarına ulaştılar. ‘LiDAR’ ismiyle bilinen uçan lazer aygıtlarıyla haritalandırılan ve uzun vakitten beridir kayıp olan bu kentsel alan, devasa bir geçit sistemiyle birbirine bağlanan ve 1684 km karelik alana yayılan yaklaşık 1000 yapıyı içeriyor.
Cambridge Core isimli mecmuada bu ay yayınlanan bir araştırmaya nazaran, LiDAR araştırmalarının sonuçları, Guatemala’nın Mirador-Calakmul Karstik Havzası’nda (MCKB), ‘Klasik Öncesi’ periyotta, bu bölgede M.Ö. 1000’den M.S. 150’ye dek varlığını koruyan ve “eskiden düşünüldüğü üzere antik insan yerleşiminin seyrek olduğu anlayışına meydan okuyan, dikkate paha yoğunlukta bir Maya bölgesini gün ışığına çıkardı.”
YENİ TEKNOLOJİ DEVASA KENTİ ORTAYA ÇIKARDI
ABD’deki Idaho Eyalet Üniversitesi’nden bir arkeolog ve Mirador Havzası Projesi’nin yöneticisi olan Richard Hansen’in öncülüğünde çalışan bilim insanlarının yayınladığı makale, Meksika, Guatemala ve Belize’nin kimi kısımlarını içine alan bir bölge olan Maya Ovaları’nda bugüne dek yayınlanan en geniş, bitişik, bölgesel LiDAR çalışmalarından birine erişim imkânı sunuyor.
Araştırmacılar, bulguların genişleyen bir medeniyete dair ipuçları barındırdığına dikkat çekiyor: “LiDAR araştırmaları, MCKB’de ağırlaşan Maya yerleşimlerinin sergilediği harika yoğunluğu ve dağılımı açığa çıkardı ve bunların büyük kısmı, 190 km uzunluğundaki stabilize yolları da içine alan geniş bir geçit ağıyla direkt ya da dolaylı biçimde birbirine bağlanmıştı. Bunlar daha alt düzeydeki yönetimlerin örgütsel hünerlerine meydan okuyan ve muhtemelen Klasik Öncesi devirdeki idare stratejilerini betimleyen, emek temelli yatırımlardı.”
‘LiDAR’, gönderilen ışınların bir alıcıya geri dönmesi esnasında geçen süreyi temel alarak detaylı haritalar oluşturmak doğrultusunda lazer ışınlarını yüzeyden sektiren bir uzaktan algılama teknolojisi. Bu sistem, öteki pek çok alanla birlikte arkeolojide de bir ihtilal yarattı; çünkü, Maya araştırmacıları açısından sık rastlanan bir sorun olan ağır bitki örtüsünün altında gizlenen ve klasik saha araştırmalarında diğer yollarla tespit edilemeyen eski insan faaliyetlerinin izlerini açığa çıkarabiliyor.
Hansen ve meslektaşları, antik yerleşimlerin kapalı kalan izlerini aramak emeliyle yıllar boyunca MCKB üzerinde, yaklaşık 600 metre yükseklikte LiDAR araçları uçurdu. Yayınladıkları makaleye nazaran, sürdürülen araştırmalar, merkezi ve karmaşık bir siyasi yapının varlığını düşündüren devasa platform ve piramit yapılar da dahil olmak üzere, daha evvel bilinmeyen, yeni ve birbiriyle çağdaş olan ağır yerleşim alanlarını açığa çıkardı.
6 İLÂ 10 MİLYON KİŞİLİK BİR İŞ GÜCÜ BARINDIRIYORDU
Bu yapılar ortasında Mezoamerikan sporları oynamak için inşa edilen onlarca top alanı ile kanal ve rezervuarlardan oluşan karmaşık bir su yönetim sistemi de bulunuyor. Bunların yanı sıra takım, bir Maya metropolü olan El Mirador’da bulunan ve birkaç stabil yol için önemli bir kavşak noktası ve merkez üssü olarak hizmet veren 70 metre yüksekliğe sahip Danta piramidinin kalıntılarını da araştırdı.
Hansen ve meslektaşları araştırma makalesinde, “Yapının yerdeki temel kayasının doğal yapısına bakıldığında, bina daha düşük düzeydeki siyasi ve ekonomik statüye sahip yönetimlerin kapasitesini aşarak günlük 6.000.000 ilâ 10.000.000 kişilik işgücü barındırıyor ve bu türlü harika bir yapının büyümesinde sosyo-politik ve ekonomik hami olarak yüksek seviyede bir tertibin doruğunda bulunuyor olabilirdi” diyor.
Bu göz kamaştırıcı yeni keşif, bölgedeki ormanlık havzanın canlı kentlerinde 1000 yılı aşkın müddet yaşayan bir topluma ışık tutuyor. Hansen ve takımı, daha sonra gerçekleştirilecek olan araştırmaların bu eski medeniyetin sırlarını açığa çıkarmaya devam edeceğini ve tahminen de yüzyıllardan beri gizli kalan yeni yerleşimleri ortaya çıkaracağını umut ediyor.
Araştırma takımı, “Orta ve Geç Klasik Öncesi periyotlarda bir krallık devleti olan antik siyasi ve ekonomik yapının iskeleti, Mirador-Calakmul Karstik Havzası’nda dikkat alımlı bir varlığa sahipti” diyor.
Yazının özgünü Vice sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
