Nur Kaplan
ANKARA – Türkiye’de hava sıcaklığı neredeyse her bölgede mevsim normallerinin üzerinde seyrediyor. Son yılların en kurak aylarının geçtiği süreçte, çetin kış kurallarının yaşandığı kentlere yağış dahi düşmezken, Akdeniz ve Marmara bölgelerinde birtakım ağaçlar çiçek açtı. Öteki yandan yakın tarihte yağışın olmaması durumunda kuraklığın en ağır hissedildiği tarım dalında önemli sıkıntılar yaşanacağı değerlendirmeleri yapılıyor.
YAĞIŞLAR AZALIYOR, BARAJ DOLULUK ORANLARI SÜRATLE DÜŞÜYOR
Kuraklığın yarattığı bir başka sorun ise baraj doluluk oranlarındaki düşüş. İç Anadolu Bölgesi’nin en kalabalık nüfusa sahip kenti olan Ankara’da 2022 yılının ocak ayında barajlara 34 milyon 934 bin 17 metreküp su gelirken, bu ay 6 milyon 63 bin 475 metreküp su geldi. Türkiye’nin en ağır nüfusuna sahip İstanbul’da ise baraj doluluk oranı 2022 yılının ocak ayında yüzde 55.25 iken, bu ay yüzde 30.3 olarak kayıtlara geçti.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün “2022 Yılı Aralık Ayı Alansal Yağış Raporu”na nazaran, yağışlar Marmara’da yüzde 61, Ege’de yüzde 57, Akdeniz’de yüzde 64, İç Anadolu’da yüzde 59, Karadeniz’de yüzde 19, Doğu Anadolu’da yüzde 74 ve Güneydoğu Anadolu’da yüzde 59 azaldı.
TMMOB Meteoroloji Mühendisleri Odası Lideri Fırat Çukurçayır ve TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Lideri Baki Remzi Suiçmez, Türkiye’de uzun yıllardır süren kuraklığın yarattığı problemleri ve buna karşı alınabilir tahlilleri anlattı.
‘KURAKLIK BİZİM KAPIMIZI DÜN AKŞAM ÇALMADI’
Meteoroloji Mühendisi Fırat Çukurçayır, son 8 yıl içerisinde en sıcak periyodun bu yıl yaşandığını, iklim değişikliğine bağlı olarak hava sistemlerinin rotasında ve tesir alanlarında değişiklikler olduğunu söyledi. Kuraklığın kimi bölgelerde çok uzun vakittir devam ettiğini söyleyen Çukurçayır, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Türkiye’nin çok büyük kısmı kuraklığın tesiri altında. Karadeniz dahil olmak üzere yağışlarda aralık ayında çok önemli azalmalar oldu. Lakin mevsimsel iddialara nazaran ocak ayının sonuna kadar sıcaklıklar kırılacak. Şubat ve mart aylarında ülkemizin genelinde, nisan ayında Doğu Anadolu Bölgesi’nde yağış bekleniyor. İnsanların bundan sonra bu cins şeylere alışık olması lazım. Bu kuraklık bizim kapımızı dün akşam çalmadı.”
‘MEVSİM TARİFLERİ TEKRAR YAPILABİLİR’
Türkiye’de mevsimsel geçişlerin çok süratli değişmeye başladığını ve mevsim tariflerinin tekrar yapılabileceğini söyleyen Çukurçayır, “Bizim coğrafyamız her sene biraz daha güneye kayıyor, onların şartlarını yaşıyoruz” dedi.
Kuraklığın ‘çok iyi’ izlenmesi gereken bir doğal afet olduğunu tabir eden Çukurçayır, yağışların mevsim olağanların altına düştüğü birinci andan itibaren önlemlerin devreye sokulması gerektiğini söyledi ve şöyle devam etti:
“Örneğin ocak ayında Ankara’nın alması gereken yağış 50 milimetreydi. Bunu alamadık, şubat olmadı, mart olmadı ‘sonraki ay olur’ diyerek riski krize dönüştüremeyiz. Kuraklık tek başına uğraş edilebilir bir şey değil. Kuraklık hareket planı var lakin hayata geçirilmiyor, denetleyen kurum ve kuruluş yok. Türkiye’nin üç tarafı denizlerle çevrili, bu bir baht. Deniz suyundan su elde etme teknolojisini kurmak zorundayız. Baraj su kapasitesi sayıları hiç iç açıcı değil.”
‘ÇİFTÇİ 4.2 MİLYON HEKTAR ALANI EKMEKTEN VAZGEÇTİ’
Ziraat Mühendisi Baki Remzi Suiçmez, kuraklığın son 1 yıl içinde değerlendirilmesinin sağlıklı olmadığını, 2020 yılından bu yana kuraklıkla ilgili meselelerin artarak devam ettiğini söz etti.
Türkiye’de her bölgede yağışlarda yüzde 50’nin üzerinde azalma olduğunun altını çizen Suiçmez, bitkilerde don riskinin yaşandığını lisana getirdi. Suiçmez şunları söyledi:
“İklim değişikliğine yönelik çalışmalar uzun planlamalarla yaşama geçirilmeli. Tarımda basınçlı ve damlama sulama sistemlerine geçilmeli. Ziraî yetiştirme bütçesi arttırılmalı, kuraklığa güçlü cinslerin yaygınlaşması gerekir. Tarım tabiat şartlarına bağımlıdır. En liberal ülkelerde bile korunan desteklenen bir bölüm. Çiftçi, 4.2 milyon hektar alanı ekmekten vazgeçti. Çiftçi kayıt sistemine kayıtlı şahıslar 2.8 milyondan, 2 milyona düştü. Çiftçi kâr elde edemediği için alandan çekildi.”
‘ÇİFTÇİNİN ÖNÜNÜ GÖREMEYİP ALANDAN ÇEKİLMESİ KADAR DOĞAL BİR DURUM YOK’
Türkiye’de sulamadaki yüksek fiyat artışları nedeniyle çiftçilerin sulamadan kaçtığını belirten Suiçmez, “Tamamen tabiata bağlı bir alanda su yoksa ve yağışlara bağlı kalınırsa, çiftçinin önünü göremeyip alandan çekilmesi kadar doğal bir durum yok” dedi.
Yağışın ölçüsü kadar düzenliliğinin değerli olduğuna değinen Suiçmez, kısa müddette çok fazla yağışın gelmesi durumunda randıman kayıplarının gündeme geleceğini buna karşı tahlil üretilmesi gerektiğini söz etti.
“Tarımsal Kuraklık Strateji ve Aksiyon Planı daima kağıt üzerinde kalıyor. Uygulamada karşılığı yok” diyen Suiçmez, “Biz bugünkü meseleleri 3 yıldır yaşıyoruz. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın bu planı somut tedbirlerle yaşama geçirmesi gerekir. Sarsıntıyla yaşamak üzere kuraklıkla da yaşamaya alışmalıyız. Bizim için öncelik olan şey, tarım sigortaları çiftçilerin aşikâr kesitine değil, 85 milyon tüketiciyi de gözetecek ve üretimde devamlılık için yine düzenlenmesidir.”
