ANTALYA – Domates ihracatında yaşanan yasak ve hudut kapılarında oluşan uzun kuyruklar, dalı zora soktu. Yasakla birlikte piyasanın istikrarları bozulurken, hudut kapılarında yaşanan kuyruklar nedeniyle eserler ziyan görmeye başladı.
YASAK DÖRT GÜN SONRA KALDIRILDI
Tarım ve Orman Bakanlığı 2 Mart itibariyle domates ihracatına kısıtlama getirdi fakat gelen yansılar üzerine yasağı dört gün sonra yürürlükten kaldırdı. Kesim temsilcileri kısa sürmüş olsa da yasağın piyasadaki istikrarları bozduğunu söylüyor. Hudut kapılarında günlerce bekleyen tırlar da cabası… Hudut geçişlerindeki yığılmanın ve dört gün süren ihracat yasağının domates ticaretini denetim edilemez biçimde sekteye uğrattığını belirten dal temsilcileri, bu gelişmelerin mevsimsel fiyat düşüşü beklenen domates piyasasında derin bir krize yol açtığı görüşünde.
‘BULGARİSTAN’DA LABORATUVAR KURULUYOR’
Sınırlardaki gümrük kapılarında günler süren sıkışmaların yaşandığını aktaran Batı Akdeniz İhracatçılar Birliği (BAİB) Lideri Ümit Mirza Çavuşoğlu, bilhassa Kapıkule hudut kapısındaki sorunun kronik hale geldiğini belirterek şunları söyledi: “Geçişlerdeki sorunlarımız hiç bitmedi. Bulgaristan’da laboratuvar kuruluyor şu anda. Bir aya kadar tamamlanması planlanıyor. Tamamlanıp faaliyete açıldığında hudut kapısındaki yığılmanın sona erip geçişlerin rahatlamasını bekliyoruz. Lakin şu anda uzun tır kuyruklarında büyük sıkıntı yaşanıyor. Bu tırlarda yüklü olarak domates taşınıyor, raf ömrü kısa bir eser. Bu beklemeler sırasında eserlerin bir kısmında zayiat oluyor.”
‘GÜVENSİZLİK SATIŞ İPTALLERİ GETİRDİ’
Domatese getirilen ve reaksiyonlar üzerine kaldırılan ihracat yasağından sonra piyasadaki eserin birdenbire çoğaldığını ve fiyatların tabana vurduğunu belirten Çavuşoğlu, “Yurt dışı pazarlarda güvensizlik nedeniyle müşteriler siparişleri iptal etti. Arka arda gelen satış iptalleri nedeniyle ihracatçı ziyan etti. Domates, elde kaldı. Üretici hem fiyattan hem de elde kalan eserden gelir kaybına uğradı. Maliyet altı satışlarla durumu kurtarmaya çalıştıkları için fiyatlar tabana çakıldı. Piyasanın istikrarı bozuldu. Yine toparlanması epeyce güç görünüyor. Piyasadaki istikrarları etkileyecek kararlar alınmadan evvel bizlere sorulsa çok düzgün olur. Bölümden kimseye danışılmadan karar alındığı için bu problemleri yaşıyoruz. Yanlıştan dört günde dönüldü ancak piyasada oluşan ezayı temizleyemiyoruz. Bu tıp kararlara müdahil olabilmeyi istiyoruz” dedi.
‘ULUSLARARASI PAZAR HİSSEMİZ GİDEREK DARALIYOR’
Domates ihracatında, hudut kapılarında uzun bekleyiş ve pazarlarda küçülme kaynaklı bir düşüş olduğunu söyleyen Antalya Ticaret Borsası (ATB) Meclis Lideri Erdoğan Ekinci, “Tırlarımız, sonun öbür tarafına üç günde sıkıntı geçiyor. Hudutta oluşan tır kuyrukları, ticareti zora sokuyor. Yaşanan ezayı ilgili kurumlara ilettik. Bir an evvel giderilmesi gerekiyor. Memleketler arası pazar hissemiz giderek daralıyor. Zira her ülkenin kendi üretimi başladı. Rusya en değerli pazarlarımızdan biriydi, yaptıkları üretim atılımıyla küçüldü. Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan üzere ülkeler de büyük yatırımlarla seralar kurup üretime geçti. Artık son teknolojilerle topraksız tarım yapıyorlar. Ukrayna’da ise savaş kaynaklı göç yaşandı. Bu nedenle son yıllarda domates ihracatımızda çok büyük bir düşüş var. Hudut kapılarındaki problemler giderilsin ki mevcut pazarları sürdürelim” diye konuştu.
‘ZAMANLAMASI YANLIŞ BİR ADIM OLDU’
Domates fiyatlarında dönemsel bir düşüş beklerken getirilip dört gün süren ihracat yasağının da piyasada ürün-fiyat istikrarını bozduğunu belirten Ekinci, bu cins adımların tarım dalına uzun vadeli olumsuz tesirleri olduğuna vurgu yaptı. Ekinci, kararın tesirlerini şöyle anlattı: “Yılın bu devrinde piyasada eser çoğalır. Piyasada domates ölçüsü artıyordu, hasebiyle fiyatlar doğal olarak düşecekti. Devlet biraz sabırsız davranıp ihracat kapılarını kapattı. Zamanlaması yanlış bir adım oldu. Üreticinin karardan evvel halde 28-30 lira bandından ihracata gönderdiği domatesin fiyatı, 12-13 liraya geriledi. Daha evvel limona ihracat yasağı geldiğinde limon sattığımız ülkeler, Afrika ve Arjantin limonlarına yöneldi. Sonra da bu tercih devam etti, hala eserleri o pazarlardan alıyorlar. Bu cins kararlar, pazar hissemizi düşürücü tesir yapıyor.”
‘SERALARDA ÇİFTÇİLERİN YÜZLER ASIK, ÜRETİCİ UMUTSUZ ‘
Antalya’da örtü altı domates üreticisi Süleyman Cihangir Yılmaz da gümrük kapılarında uzun kuyruklara sebep olan sıkıntılardan birinin 2 bin euro’dan 7 bin euro’ya çıkarılan geçiş fiyatı olduğuna değindi. İhracatçının yaşadığı sorunun zincirleme olarak üreticiyi de etkilediğini vurgulayan Yılmaz, şöyle konuştu: “Seralarda çiftçilerin yüzleri asık, gözlerinde ümitsizlik var. Aylarca yetiştirip çocukları üzere baktıkları eserler çöp oluyor. Hudutlarda bu sorun yaşanırken, bir de domatese ihracat kapıları kapatılınca fiyat istikrarı alt üst oldu. Bu yanlıştan dört gün sonra dönüldü ancak olan üreticiye oldu. Fiyat düşüşünün önünü alamadık. Kaybımız çok büyük. Üretimde verdiğimizle satıştan aldığımız başa baş oldu. Emeğimiz yok kıymetine gitti. Tüketici açısından da bir şey değişmedi. Eseri bizden en yüksek 10 liraya alan süpermarketlerde domates yeniden 28-30 liradan satılıyor. Kaybeden üretici oluyor.”
