DUVAR – Kredi kartı ile yapılan ödemelerde birçok işletme müşterilerine “Nakit mi, kredi kartı mı?” sorusunu soruyor. Zorlaşan ekonomik şartlarda tüketicilerin can simidi haline gelen kredi kartları ile yapılan ödemelerde ise birtakım işletmeler müşterilerinin alışverişine kurul fiyatı yansıtıyor. Uzmanlar alınan bu komitenin yasal olmadığını söylüyor.
Avukat Bahadırhan Tabak, müşterilerden tahsil edilen bu fiyatların işletmelere kaldığını belirtiyor ve nakit alışverişlerde alınan kuruşlardan işletmelerin kayıt dışı kar elde ettiğini söylüyor.
‘MÜŞTERİLERDEN EKTRA FİYAT ALAN İŞYERLERİ PARA CEZASI İLE KARŞI KARŞIYA KALABİLİR’
Bazı market, işyeri (kuaför, bakkal) ve fatura ödeme işletmelerinde kredi kartıyla yapılan süreçlerde alınan komitelerin çok yaygın olduğunu belirten Tabak, “Hatta son periyotta araç muayenelerinde de emsal biçimde kartla ödemelerde ekstra fiyat alınması reaksiyonla karşılanmış ve bu bahis tekrar gündeme gelmişti. Banka kartıyla yahut kredi kartıyla yapılan ödemelerden ekstra fiyat alınması mutlaka yasal değil. Buna ait bir yasal düzenlememiz var. 2006 yılında yayımlanan Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 17’nci hususuna nazaran üye işyerleri indirim periyotları de dahil olmak üzere müşterilerin kartla ödemelerini rastgele bir ek fiyat talep etmeksizin kabul etmek zorundalar.
Burada üye işyeri ile POS aygıtı kontratı yapan kuruluşa da bir yükümlülük düşmüş durumda. Üye işyeri ile POS mutabakatı yapmış olan kuruluş, işyerinin bahsettiğimiz halde yasal olmayan uygulamasını tespit etmesi halinde mukaveleyi feshedebiliyor ve kuruluşun bir yıl müddetle tıpkı işyeri ile yeni bir mukavele yapmaması gerekiyor. Yeniden birebir kanunun 40’ıncı hususuna nazaran bu kredi kartı ödemesinden ekstra fiyat alan işyerlerini fiilen yöneten vazifeli ve ilgili mensuplarının bin güne kadar isimli para cezası ile cezalandırılacağı öngörülmüş. Özetlemek gerekirse bu halde banka kartı yahut kredi kartı ile ödeme yapmak isteyen müşteriden ekstra fiyat tahsil eden işyerleri hem POS mutabakatlarının feshi hem de isimli para cezası yaptırımı ile karşı karşıya kalabilirler.
‘MÜŞTERİLERDEN TAHSİL EDİLEN EKSTRA FİYATLAR İŞLETMELERE KALIYOR’
Müşterilerden alınan bu komitelerin bankalara mı, işletmelere mi kaldığına ait sorumuzu yanıtlayan Tabak, ‘’İşletmeler, POS aygıtı mutabakatı kapsamında tahsil ettikleri kredi kartı ödemelerinden muhakkak bir ölçü komitesi mutabakatlı kuruluşa ödüyorlar. Bu işletme ile banka ortasındaki kontratın içeriğine nazaran değişiklik arz edebilecek bir bahis. Fakat işletmenin bunu müşteriye yansıtmak üzere bir hakkı yok. Belirttiğim üzere zati direkt kanun ile bu uygulama yasaklanmış durumda’’ diyor ve ekliyor:
“İşletmeler olağanda nakit ödeme yapan müşteri için geçerli olan fiyat ne ise kredi kartı ile ödeme yapmak isteyen müşteriden de birebir ölçüsü tahsil etmek mecburiyetindeler. Günün sonunda işletmenin banka ile yapacağı muahede kapsamında bankaya ne kadar komite ödeyeceği müşteriyi ilgilendiren bir durum değil. Bu sebeple işletmeler bankaya yalnızca POS aygıtı kontratı gereği ifa etmekle yükümlü olduğu bedeli ödüyor, müşteriden tahsil ettikleri ekstra fiyatlar ise işletmelere kalıyor diyebiliriz.”
‘ŞİKAYETLERLE HAKSIZ YARARIN ÖNÜNE GEÇİLMİŞ OLUNACAK’
Müşterilerin bu türlü bir durumda işyerinin POS aygıtı mukavelesinin bulunduğu bankaya yahut direkt Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) internet sitesindeki e-şikayet kısmından şikayette bulunabileceklerini belirten Tabak, tahsil edilen paraya ait fiş, fatura, makbuz varsa bunları da şikayete eklemenin yeterli olacağını söylüyor. Tabak, ‘’Hatta kimi işyerlerinde bu ekstra fiyat talebinin açıkça eserlerin fiyat etiketine ‘nakit ödenirse şu kadar kartla ödenirse şu kadar’ halinde yazıldığını da görebiliyoruz. Şikâyet ederken bunların fotoğrafları da birebir formda banka yahut kuruma sunulabilir” diyor.
Miktarın küçük olması nedeniyle genelde müşterilerin bu üslup şikayetleri yapmaktan kaçındıklarına dikkat çeken Tabak, “Miktarlar küçük olsa da işletmelerin aldıkları bu ekstra fiyatlar biriktiğinde büyük meblağlara ulaşabilmekte ve şikayetle karşılaşmadıkları için de bu uygulamayı devam ettirebilmekteler. Şikayetler sonucunda kanunun öngördüğü yaptırım ve cezaların tatbikinin yaygınlaşması bu uygulamaları sona erdirecek ve haksız çıkarın da önüne geçilmiş olacaktır” sözlerini kullanıyor.
‘TÜKETİCİ HAKEM HEYETİNE BAŞVURULMASI GEREKİYOR’
Tabak, yapılan alışverişlerde işyerine ödenen ekstra fiyatın iadesini bankadan almanın mümkün olmadığını belirtiyor lakin Tüketici Hakem Heyeti’ni işaret ediyor:
“Banka bu noktada yalnızca üye işyeri ile yaptığı mukaveleyi feshetmekle görevlendirilmiş durumda, fazla ödenen fiyatları tüketiciye ödemek üzere bir yükümlülüğü bulunmuyor. Tüketicilerin bu bedellerin iadesi için Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurması gerekiyor. Tüketiciler elindeki kanıtlarla birlikte bulunduğu ilçedeki Tüketici Hakem Heyeti’ne müracaat ederek, kanuna karşıt olarak tahsil edilen ekstra fiyatın iadesini isteyebilirler.”
ALINMAYAN KURUŞLAR VE MİLYONLARI BULAN KAZANÇ
Birçok tüketicinin nakit ödemelerde kuruşlarını almamasını ve işletmelerin kuruş ödemelerini yapmamasını da kıymetlendiren Tabak, “Müşteri para üstü talep ettiğinde de ‘bozuk yok’ biçiminde karşılık veriliyor. Günlük çok fazla alım satımın gerçekleştiği bu üzere işletmelerde müşteriye para üstü olarak verilmeyen kuruşlar toplandığında aylık yahut yıllık bazda devasa sayılara ulaşabiliyor. Tüm bu meblağın kayıt dışı halde tahsil edilmesi hem totalde müşterinin cebine yansımış oluyor hem de devlet tarafından vergilendirilemeyen kayıt dışı bir gelir kelam konusu olmuş oluyor.”
Bu uygulama bakımından da tüketicilerin hakkını araması ve para üstünü kesinlikle işletmeden talep etmesi gerektiğine dikkat çeken Tabak kelamlarını şu halde tamamlıyor:
“Böyle bir durumda işletme ya fiyatlandırmasını 99 kuruş halinde değil de tam olarak yapmalı ve ne tahsil ediyorsa fişte de tam olarak bunu göstermeli ya da müşteriye para üstü olarak verecek kâfi kuruş bulundurmalı. Aksi durumda kayıt dışı bir iktisadın kelam konusu olması kaçınılmaz. Tüketicilerin 5-10 kuruştan bir şey olmaz diyerek para üstünü istemekten çekinmemesi ve yıllık bazda ortaya çıkan, tahminen de milyonları bulan, kayıt dışı karı hatırlaması gerekir.”
Konu ile ilgili olarak görüşlerini sorduğumuz BDDK ise, müşterilerden kesilen kredi kartı kurullarına ait yorum yapmak istemediğini belirtti.
