Halk TV müellifi Barış Soydan, iktidarın son devirde bankalara yönelik harikulâde tedbirler aldığına dikkat çekti, “Bunların hiçbiri olağan devir uygulamaları değil. Bunun ismi finansal OHAL.” diye yazdı.
Barış Soydan’ın bankaları yakın takibe alan uygulamaları aktardığı “Bunun ismi finansal OHAL” başlıklı yazısı şöyle:
“Ekonomi idaresinin banka kredilerini yakından takip etmek üzere sıkı gözetim-denetim başlatmayı planladığı konuşuluyor. Bunun BDDK (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu) murakıpları aracılığıyla gerçekleştirileceği de yeniden konuşulanlar ortasında. Böylelikle krediler günlük bazda izlemeye alınacak, fiyatları, maliyeti, reddediliyorlarsa red nedenleri yakından incelenecek. Maksat? Seçim öncesinde kredi kanallarının tıkanmasını engellemek.
İktidara yakın iş örgütü MÜSİAD’ın Lideri Mahmut Asmalı dün bankaların kredi vermediğinden, banka kredilerinin artış suratının yavaşlayarak gerçek olarak eksiye indiğinden şikayet ediyordu. MÜSİAD’ın sesini yükselttiği günlerde bu hazırlığın yapılması manidar.
Bu adım, bankalara yönelik art geriye alınan sıkı kararların sonuncusu olacak. Bir müddet evvel bankaların şirketlere verdiği ticari kredilerin faizi fiilen yüzde 29’la sonlandırılmıştı. İktisat idaresi, hür piyasaya alışılmamış olacağı için bunu elbette açıktan, ‘Ticari kredilere yüzde 29’dan fazla faiz uygulayamazsınız’ diyerek yapmadı. Bunun yerine bankalara, verecekleri ticari kredilerde uyguladıkları faiz oranları ölçüsünde menkul değer tesis etmek mecburiliği getirildi. Faizi yüzde 22.85’i aşan krediler için yüzde 20, yüzde 29.38’i aşan krediler için ise meblağın yüzde 90’ı kadar menkul değer tesis edilmek zorunda. Hiçbir banka verdiği kredinin yüzde 90’ı oranında parayı bir kenara ayırmak istemeyeceği için ticari kredi faizi fiilen yüzde 29.38’le sonlandırılmış oldu.
Sadece bu mu? Bankalarla ilgili son periyotta alınmış öteki olağandışı tedbirler de var. Örneğin kimi ticari krediler tipleri, alınan bir kararla artık fatura karşılığı kullandırılmaya başlandı. Yani şirketler aldıkları krediyi nereye harcadıklarını bankaya bildirmek zorunda. Şayet ‘yanlış bir yere’ harcıyorlarsa kredi yok. Bu kararla kredilerin dövize gitmesinin önünün kesilmek istendiği açık. Emel legal olabilir ancak bu, uygulamanın olağan devir uygulaması olmadığı, özgür piyasaya ters olduğu gerçeğini değiştirmiyor.
Bir öbür katı uygulama, ihracat taahhüdünde bulunmayan bankalara ihracat kredisi kullandırılmaması. Fiiliyatta kredinin kullandırıldığı periyot boyunca şirketlerden her ay ihracat yapmalarının istendiğini Bankavitrini.com müellifi Erol Taşdelen geçenlerde yazmıştı. Tek sözle absürt…
Bu yıl uygulamaya konan bir öteki olağandışı devir uygulaması, ihracatçı ve turizmcilerin döviz gelirlerinin yüzde 40’ını Merkez Bankası’na satma mecburiyeti. Savaşın patlamasından kısa müddet sonra sonra Rusya’da ihracatçılara döviz yararlarının yüzde 80’ini Merkez Bankası’na satma mecburiliği getirilmişti. Sonra orada oran biraz indirildi. Yani savaş durumlarında başvurulacak kadar sert bir tedbir bu.
Bir öbür olağandışı tedbir, bankaları devlet tahvili almaya zorlayan karar. Bu kararın içeriğini hatırlamadan evvel şu anda 10 yıllık devlet tahvili faizinin yüzde 12’nin biraz üzerinde olduğunun altını çizeyim. Pekala Türkiye’nin buna yakın vadedeki Eurobond’unun, yani döviz cinsinden tahvilinin faizi kaç? O da yüzde 12’ye yakın! Ünlem işareti koydum, zira bu elbette olağan değil. Türkiye’de çok yüksek enflasyon var, TL cinsinden devlet tahvilinin faizinin olağanda enflasyon oranını yansıtması gerekir. Lakin yansıtmıyor. Zira bir öbür olağandışı uygulamayla bankalara döviz mevduatları için yüzde 3 ile yüzde 10 ortasında TL cinsi sabit faizli tahvil tutmak zaruriliği getirildi. Bankalar mecburen devlet tahvili alınca, faizler düştü. Yani devlet tahvili faizleri emir-komutayla düşürülmüş oldu.
Bunların hiçbiri olağan devir uygulamaları değil. Bunun ismi finansal OHAL. Maksat, seçim öncesinde iktisadın sakinliğe girmesini ve doların patlamasını engellemek.” (YAZININ TAMAMI)
