Avrupa Kurulu Parlamenterler Meclisi (AKPM) Kontrol Komitesi tarafından hazırlanan Türkiye raporunda, birtakım hususları TBMM’de kabul edilen ‘dezenformasyon yasasına’ tenkitler yöneltildi. İngiliz milletvekili John Howell ve Letonya milletvekili Boriss Cilevics tarafından ortak kaleme alınan rapor ve buna bağlı tavsiye karar tasarısı, İzleme Komitesi’nde pazartesi günü tartışılarak kabul edildi. Rapor ve buna bağlı karar tasarısı kesin olarak çarşamba günü Genel Heyet oturumunda tartışılarak oylanacak.
MECLİS’E DAVET: MADDEYİ ONAYLAMAYIN
Euronews Türkçe’nin aktardığına nazaran, Venedik Komisyonu’nun evvelki gün yayımladığı görüş metninde yer alan, ‘dezenformasyon yasasının’ Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi tarafından teminat altına alınan tabir özgürlüğüne ‘engel’ teşkil ettiği yolundaki şikayetler rapora eklendi. Dezenformasyon yasasının bilhassa seçim öncesi getireceği sonuçlardan rahatsızlık duyduğunu belirten AKPM, TBMM’ye maddeyi onaylamaması davetinde bulundu.
AKPM taslak rapordan, Türkiye’de 2017 yılında kabul edilen cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin “demokratik kurumları önemli bir formda zayıflattığı ve kuvvetler ayrılığı sistemini fonksiyonsuz ve yetersiz hale getirdiği” ihtarında bulunuldu.
‘ÖZGÜR VE ADİL BİR SEÇİM İÇİN TÜM ŞARTLAR SAĞLANMALI’
Raporda, Türkiye’ye Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarına hürmet göstermemesi ve 2023 yılı seçimleri öncesi çıkartılan seçim yasası gerekçesiyle de tenkitler yöneltildi. Muhalefetteki siyasi parti üyelerine yönelik baskının devam ettiği suçlaması getirilen raporda, HDP’nin devam eden kapatma davasıyla ilgili tasalar lisana getirildi.
Terörle çaba yasasının geniş bir formda yorumlanması, söz ve basın özgürlüğü önündeki mahzurlar tenkit bahisleri ortasında yer aldı. Seçim barajının yüzde 10’dan yüzde 7’ye düşürülmesi konusunda memnuniyet lisana getirilirken, Venedik Kurulu raporuna da atıfta bulunarak, seçim maddesindeki öbür kimi hususların tasa kaynağı olduğu uyarısı yapıldı. Türkiyeli yetkililere özgür ve adil seçimlerin garanti altına alınması için tüm şartları sağlama daveti yapılan raporda ayrıyeten yargının tam bağımsızlığı, aktif bir denetim ve istikrar sistemini yine tesis etmek için acil ıslahatlara gereksinim duyulduğu uyarısı yapıldı.
Raporun sonuç kısmında AKPM’den Türkiye için kontrol süreci çerçevesinde bu ülkedeki demokrasi, hukuk devleti ve insan haklarıyla ilgili gelişmeleri yakından izlemesi tavsiye edildi.
Denetim süreci genelde Avrupa Konseyi’ne yeni üye olan ve insan hakları alanında problemler yaşayan ülkeler için yürürlükte. AKPM’de 1990’lı yıllarda oluşturulan “denetim süreci” üye ülkelerde demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğü üzere Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin (AİHS) temel bedellerini tesis etmeyi amaçlıyor ve uygulanmasını denetliyor. 1996’da bu sürece dahil edilen Türkiye, yapılan yapısal değişiklikler ve düzenlemeler sonrası 2004’te süreçten çıkarılarak “denetim sonrası izleme sürecine” dahil edilmişti. Türkiye, demokrasi ve insan hakları alanındaki önemli problemler yüzünden 2017 yılında tekrar AKPM’nin “denetim sürecine” alınmıştı.
