Nur Kaplan
ANKARA – Bayanların haklarına yönelik hücumların, şiddetin ve cinayetlerin arttığı 2022 yılı Danıştay’ın İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasını onamasıyla son buldu. İstanbul Sözleşmesi’nin iptali, anayasa değişikliği tartışmaları, yoksulluk, garantisiz hayat, şiddet, taciz, istismar, cezasızlık üzere sıkıntıların arttığı 2022 yılının bayan cinayetleri dataları açıklandı.
İÇİŞLERİ BAKANLIĞI’NA NAZARAN 272 BAYAN KATLEDİLDİ
İçişleri Bakanlığı’nın hazırladığı Aile İçi ve Bayana Şiddet Raporu’na nazaran 2022 yılında 272 bayan katledildi. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun “Kadına şiddet ‘0’ olana kadar gayrete devam” sözleriyle paylaştığı raporda, 8 milyona yakın erkeğe temel bilgilendirme eğitimi verildiği, 4 milyon bayanın Kadın Takviye Uygulaması’nı (KADES) telefonuna indirdiği belirtildi.
KADIN CİNAYETLERİNİ DURDURACAĞIZ PLATFORMU: 579 BAYAN CİNAYETİ
Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun 2022 yılı bilgilerine nazaran, 334 bayan erkekler tarafından katledildi, 245 bayan ise kuşkulu biçimde meyyit bulundu. Raporda, katledilen 23 bayanın faili hakkında önlem kararı olmasına rağmen korunamadığı, yüzde 50’sinin boşanma basamağında olduğu erkek tarafından ve çoğunlukla ateşli silahla öldürüldüğü belirtildi.
‘KADIN ÇABASI ARTARAK DEVAM EDİYOR’
Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’ndan Gülsüm Kav, 2022 yılının bayan gayreti açısından epeyce güç geçtiğini, Danıştay’ın İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasını onayarak hukuksuzluğa imza attığını, buna rağmen bayanların hak arama gayretinin artarak devam ettiğini belirtti. “İstanbul Sözleşmesi’nden oy birliğiyle değil, oy çokluğuyla çıkılmış olması her ‘imkânın’ ellerinde olmasına karşın tümüyle muvaffakiyete erişemediklerini gösterdi” diyen Kav, şöyle konuştu:
“Son derece siyasi ve politik bir durumla karşı karşıyayız. İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılması bayan cinayetlerinin, kuşkulu bayan ölümlerinin artışına, kayıp faillerin yakalanmamasına neden oldu. Öldürülen bayanların yarıdan fazlası boşanma etabında, ateşli silahla ve meskeninde öldürülüyor. Biz neden rapor yayınlıyoruz? Sorunu çözmek ve boyutlarını bilmek için. Cinayet nasıl işleniyor, bayanların savunma sistemleri nedir, bilmek istiyoruz. Halbuki şahısların kayıtları devletin resmi makamlarında mevcut… Devlet hane hane gezerek bayanların, kız çocuklarının takibini yapmalı ve hak arama yolları öğretmeli.”
BEYZA DOĞAN, 35 KERE ŞİKÂYETÇİ OLMASINA KARŞIN KATLEDİLDİ
Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Derya Yanık’ın, “Kadın cinayetlerine baktığımızda, öldürülenlerin yüzde 8’e yakını lakin müdafaa kararı aldı. Yüzde 92’sinin bu türlü bir başvurusu yok” kelamlarını hatırlatan Kav, öldürülen Beyza Doğan’ın ilgili makamlara 35 defa müracaatta bulunduğunu lakin korunamadığını tabir etti. “Bakan Yanık’ın bayanların müdafaa önlemi isteme oranının düşük olduğunu söylemesi kendi misyonunu yapmadığını gösterir. Bakan bunu rahat bir biçimde söyleyemez. Kabahatin ikrarı” diyen Kav, şunları kaydetti:
“Devlet kuşkulu bayan vefatlarını hiç hesaba katmıyor. Resmi makamlar önleyici önlem vazifelerini yerine getirmiyor. Aksiyon planlıyorlar, açıklıyorlar lakin sorunun gerçek kaynağından uzak. Asıl sorun toplumsal cinsiyet eşitsizliğidir. Biz eşitlik için ne yapacaklarını duymak istiyoruz. İktidarın bayan cinayetleri kadar politik ve toplumsal bir sıkıntıya ‘siyaset üstü’ demesi inandırıcı değil. Her şeyi siyasi görüyorsunuz da bunu niçin görmüyorsunuz? Bu telaffuzun kendisi bile siyasaldır.”
‘KADIN ÇABASININ İNADI VE İRADESİ KAMUOYUNA YANSIDI’
Eşitlik İçin Bayan Platformu’ndan (EŞİK) avukat Yelda Koçak, AK Parti’nin 2022 yılında bayanlara dönük “saldırılarının” dozunun artarak devam ettiğini söyledi. İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılması, sokağa çıkan bayanların taleplerinin şiddetle bastırılmaya çalışılması, 8 Mart, 25 Kasım ve Onur Yürüyüşü aksiyonlarında binlerce insanın şiddete maruz kalması üzere birçok olayın yaşandığı bir yılın geride kaldığını söz eden Koçak, buna rağmen bayan çabasının “inadının ve iradesinin” de kamuoyuna yansıdığını söyledi. Koçak, şöyle devam etti:
“İstanbul Sözleşmesi’nden tek adamın, tek gecede, tek cümlesi ile çıkılmasını kabul etmediğimizi coşkulu ve kolektif bir biçimde lisana getirdik. İstanbul Sözleşmesi’nden çekildikten sonra artan ve kurumsallaşan nefret, şiddet telaffuzlarına maruz kaldık. LGBTİ’lere karşı nefret yürüyüşleri yapıldı, Meclis’e anayasa değişikliği için teklif sunuldu, metinde ‘sapkın’ diyebilecek kadar ileri boyutlar yaşandı. Bütün bunlar bizi bekleyen karanlığın göstergesi.”
‘ŞÜPHELİ’ BAYAN VEFATLARINDA ARTIŞ
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, bayan cinayetlerine ait dataları paylaşırken, “İstanbul Kontratı feshedilirse bayan cinayetleri artar’ diyenlere 2022 Aile İçi ve Bayana Şiddet Raporumuz” tabirlerini kullandı. İktidarın geçen yıl hazırladığı raporda 309 bayan cinayeti yaşandığı belirtilirken, bu sene 272 bayanın katledildiği raporlandı. Koçak, ‘şüpheli’ bayan vefatlarında geçtiğimiz sene içerisinde hayli fazla artış yaşandığını belirterek şunları söz etti:
“Hayattan kopartılan bayanları sayı olarak ele alıp azaldı, çoğaldı yarışı yaparak övünmek, utanç verici. Pekala, kuşkulu bayan vefatları neden bu kadar arttı? Devlet, soruşturma, kovuşturma vazifesini bıraktı. Bayan katilleri soruşturulmuyor. Bayan cinayetleri ‘şüpheli ölüm’ olarak bırakılıyor. Her şeyi kendi menfaatleri doğrultusunda yanıltan bir iktidarla karşı karşıyayız. Bayan vefatlarını ‘siyaset üstü’nde görmek fail gizlemektir. Fail kendileridir.”
‘İKTİDARIN SİYASETİNİ KURDUĞU ÇADIR, BAYANLARIN HAYAT ALANINDA’
Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu Lideri Canan Güllü, geride kalan 2022 yılında eşitsizliğin derinleştiğini ve laiklikten uzaklaşıldığını belirtti. İstanbul Sözleşmesi’nin iptalinin istenmesi noktasında pek çok bayanın katledildiğini ve erkeklerin bayanları öldürme fikirlerinin arttığını söz eden Güllü, şöyle devam etti:
“İktidarın siyasetini kurduğu çadır bayanların hayat alanında bulunuyor. İktidar, çağdaş, demokratik ve eşit prensipleri hayata geçirmek istemiyor. Bunu müftüye nikâh yetkisinin verilmesinde gördük, vücut siyasetleri üzerinde hissettik, anayasada resmi nikâh olmadan dini nikâh unsurunun kaldırılmasında gördük. Cumhuriyet’in yüzüncü yılına girerken bayan örgütlerinin son 20 yılda attıkları adımlar tırpanlandı. İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılması ve kazanılmış haklarımıza dönük taarruzlara çok güçlü ses vermemiz gerekir. Ahlak üreten ahlaksızlar türemeye başladı. Bu ülke cinsel taciz yapan cemaat ve tarikatların yok oluşlarına tanıklık edecek bir ülke olacaktır.”
‘ÖNÜMÜZDE DEMOKRASİ VAR, SANDIKTA KELAM KADINLARIN’
İçişleri Bakanlığı’nın açıklamalarına nazaran, 2022 yılında KADES’i telefonuna indirenlerin sayısı 4 milyon 756 bin olarak kayıtlara geçerken, 606 bin bayan uygulama üzerinden takviye istedi. “KADES’e gelen takviye davetlerindeki detaylar hiç konuşulmuyor. Bu bayanların yaşı kaç, uygar durumu ne, hangi kentte, hangi semtte oturuyor, çocuğu var mı, çalışıyor mu bilmiyoruz. Bu datalar açıklansa tahlil de gelecektir” diyen Güllü, şunları söyledi:
“KADES uygulamasındaki artış şiddete uğrayan bayanlar değil. Daha çok kentte yaşayan, gece sokağa çıkan, kendini inançta hissetmeyen, geç vakitte konuta dönenlerden oluşuyor. Yoksullukla çaba eden bayanlar telefona dahi ulaşamıyor. Telefonunu ekmek parasına dönüştüren bayanlar var. Bunlar hiç konuşulmuyor. Türkiye’de adalete ve hukuka duyulan itimadın azalması akıllara ziyan bir tavırdır. Bayanlar gayrete devam edecektir. Önümüzde bir demokrasi var. Bu sandıkta kelam kadınlarındır.”
