Brezilya da yapılan başkanlık seçimlerinin birinci cinsinde yüzde 48 3 ile Personel Partisi başkanı Lula Escort Etlik da Silva birinci oldu Fakat çok sağcı rakibi Liberal Parti nin önderi Jair Bolsonaro’nun yüzde 43 3 oy almasıyla birlikte seçimler ikinci çeşide kaldı Eski Brezilya Devlet Lideri Lula ile Etlik Escort mevcut Devlet Lideri Bolsonaro 30 Ekim tarihinde yine yarışacak
Latin Amerika nın en kalabalık ülkesi Brezilya pazar günü dün devlet lideri eyalet valileri ve Kongre üyelerini seçmek üzere sandık başına Etlik Escort Bayan gitti Seçimlerin birinci cinsini kazanan Lula 2019 yılında hakkındaki yolsuzluk suçlamasıyla mahpusa girmiş lakin kararın siyasî olduğu hükmedilince tekrar seçimlere katılabilmişti Daha evvel beş kere başkanlığa adaylığını koyan eski sendika önderi iki defa kazanmış üç kere mağlup olmuştu Çok sağcı göçmen aykırısı ve neoliberal siyasetleriyle bilinen eski asker Bolsonaro ise 2018 seçimlerinin ikinci çeşidinde Emekçi Partisi nin adayı eski Sao Paolo Belediye Lideri Fernando Haddad a karşı yüzde 55 in üzerinde oy alarak iktidara gelmişti
LULA NIN GERİ DÖNÜŞÜ BİRİNCİ TİPE YETMEDİ
Brezilya da elektronik olarak gerçekleştirilen seçimlere iştirak oranı yüzde 79 da kaldı Seçim sonuçlarının açıklanmaya başlanmasıyla birlikte epeyce heyecanlı bir yarış yaşandı O denli ki birinci sonuçlar Bolsonaro lehine bir grafik çiziyordu Emekçi Partisi nden 2014 yılında lider seçilmiş Dilma Roussef de seçimlerde gibisi bir geri dönüş yaşamıştı Yeniden de Lula taraftarları birkaç saat boyunca huzursuz bir halde seçimleri takip etti Ülkenin Kuzey bölgelerindeki sandıklar açılmaya başlayınca Lula farkı süratle kapattı Bilhassa Bahia Pernambuco Piaui ve Ceara üzere bölgelerden gelen sonuçlarla birlikte öne geçti
Brezilya nın en fazla seçmene sahip kilit önemedeki Sao Paolo seçim bölgesinde Bolsonaro nun yaklaşık yüzde 7 lik bir oy farkıyla yarışı önde bitirmesi dikkat çekti Rio de Janeiro da da çok sağcı aday yüzde 11 lik bir fark attı Brezilya nın daha fakir kuzey bölgelerinde Lula güney bölgelerinde ise Bolsonaro zafer kazanınca seçim haritası ortadan ikiye bölünmüşçesine bir ayırım yaratmış oldu
SEÇİMİN KAYBEDENİ ANKETLER
Bugünkü seçimlerde Lula nın kazanmasına kesin gözüyle bakılıyordu lakin seçimleri birinci tipten bitirme ihtimali kesin değildi Her ne kadar Lula taraftarları seçimlerin ikinci cinse kalacak olması nedeniyle hayal kırıklığı yaşasa da asıl sürpriz bu değildi Lula nın oy oranlarında anketler gibisi sayıları işaret ediyordu lakin Bolsonaro nun bu kadar fazla oy alacağını hiçbir anket şirketi kestirim edemedi
Yapılan anketlerde Bolsonaro nun oy oranın en fazla yüzde 41 42 olabileceği öne sürülüyordu Bunun dışındaki başka anketlerin tüm varsayımları yüzde 40 ın altındaydı Münasebetiyle 2022 Brezilya seçimlerinde anketlerin aldatıcı olabileceği göze çarptı
DARBE GÖLGESİNDE SEÇİM
Seçimlerin gergin bir atmosferde gerçekleşmiş oluşu ikinci çeşitte tansiyonun daha da yükseleceği ihtimalini doğuruyor O denli ki oy vermeye kurşun geçirmez yelek ile giden Bolsonaro başkanlık devri boyunca pek çok skandala imza attı Covid 19 devrinde aşı tersi tavrıyla pandemi tedbirlerini hafife alan Bolsonaro Amazon bölgesindeki ağaç katliamlarıyla da isminden kelam ettirmişti Bununla birlikte ferdî silahlanma ve yoksulluk oranlarında da önemli artışlar yaşandı
Bolsonaro nun ordu ile alakası seçim sonuçlarını kabul edip etmeyeceğini de düşündürüyordu Latin Amerika nın Donald Trump ı olarak anılan Brezilya Devlet Başkanı nın üzeri kapalı olarak ‘koltuğunu terk etmeyebileceğini’ tabir etmesi Lula taraftarlarının seçimi birinci tıpta bitirme istediğini artırdı
İKİNCİ TIPTA NE OLACAK
Öncelikle Lula 2000 lerin başındaki Lula değil Partisi çok geniş bir ittifak ile bu seçimlere katıldı Bolsonaro nun Brezilya sağını daha da uç bir pozisyona başarılı bir biçimde çekiyor oluşu Lula yı da daha farklı kesitlerle buluşturdu İttifakın ana bileşeni Latin Amerika nın sol tandanslı partilerinden Emekçi Partisi Lakin öteki güçler Brezilya Komünist Partisi nden merkez liberal kimi partilere uzanan geniş bir yelpaze içerisinde yer alıyor Tüm bunlar Lula nın ikinci tipi kazansa da kazanmasa da parlamentoda siyaset üretmesini zorlaştıracak üzere görünüyor
Öte yandan Lula nın ikinci çeşit için optimist olmasını gerektirecek kimi sonuçlar da mevcut Seçimlerin üçüncü ve dördüncü adaylarının ikinci çeşitte Bolsonaro ya oy vermesi epey güç görünüyor Merkez sağcı Brezilya Demokratik Hareketi yüzde 4 2 merkez sol Demokratik Emek Partisi ile yüzde 3 oy aldı Demokratik Emek Partisi nin başkanı Ciro Gomes in seçimden kısa bir mühlet evvel adayların tartıştığı bir televizyon programında Lula ya başkan diye hitap etmesi dikkat çekmişti Kendisinin daha evvel Lula hükümetinde yer aldığını da hatırlatmak gerekiyor
Seçimlerin öbür üç sosyalist komünist adayının toplam aldıkları oy da yaklaşık yüzde 1 civarında Şayet kabaca birinci çeşit referans alınırsa geriye kalan oyların büyük bir çoğunluğun Lula ya gideceğini söyleyebiliriz O nedenle seçimlere iştirak oranı belirleyici olacak üzere duruyor
