Çin’de ülkeyi gelecek 5 yılda yönetecek Komünist Parti (ÇKP), bu hafta yapılan 20. Ulusal Kongresi’nin akabinde idare organlarını belirledi. Kongrede seçilen partinin en üst idare organı 203 kişilik Merkez Komite, birinci toplantısında kendi içinde 24 kişilik Siyasi Büroyu, 7 kişilik Daimi Komiteyi ve Genel Sekreteri seçti. Devlet Lideri Şi Cinping, ÇKP Genel Sekreterliğine üçüncü kere seçilerek, Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurucusu Mao Zıdong’dan bu yana parti liderliğini iki devirden fazla sürdüren birinci başkan oldu. Toplantıda Şi, ayrıyeten orduyu yöneten Merkezi Askeri Komitenin da başkanlığına tekrar seçildi. Daimi Komiteye dört yeni isim seçilirken, üyelerin tamamının Şi’ye yakın olması dikkati çekti.
AA’nın aktardığına nazaran Genel Sekter Şi Cinping, Merkezi Disiplin Komitesi Lideri Cao Lıci ve ÇKP Merkez Komitesi Birinci Sekreteri Vang Huning Daimi Komite’deki yerlerini korurken, Şanghay Parti Sekreteri Li Çiang, Pekin Parti Sekreteri Cai Çi, Guangdong Parti Sekreteri Li Şi ve ÇKP Genel Ofisi Yöneticisi Ding Şueşiang yeni seçilen isimler oldu. Genel Sekreter Şi ve yeni seçilen Daimi Komite’nin öbür üyeleri, bugünkü toplantının akabinde protokol sırasıyla basının karşısına çıktı.
QIANG, YENİ BAŞBAKAN OLABİLİR
Protokolün iki numarasında, Şi’nin ardında yürüyen Şanghay Parti Sekreteri Li Qiang’ın, başbakanlığa getirilmesi bekleniyor. Mevcut Başbakan Li Kıçiang’ın iki devirle sonlandırılan misyon mühleti gelecek martta dolacak. Li Kıçiang’ın isminin kongrede yeni seçilen Merkez Komite’de yer almaması, Daimi Komite’den ve parti idaresindeki vazifelerinden ayrılacağının habercisi olmuştu.
Çin Ulusal Halk Kongresi (ÇHUK) Lideri Li Canşu ve Çin Halk Siyasi İstişare Konferansı (ÇHDSK) Lideri Vang Yang’ın isimleri de yeni Merkez Komite listesinde yer almamıştı. Daimi Komite’de bu iki ismin boşalttığı protokoldeki 3 ve 4 numaraları makamlara komitedeki yerlerini koruyan Merkezi Disiplin Komitesi Lideri Cao Lıci ve ÇKP Merkez Komitesi Birinci Sekreteri Vang Huning gelecek.
Guangdong Parti Sekreteri Li Şi’nin de dün açıklanan Merkezi Disiplin Komitesi listesinde yer alan tek Siyasi Ofis üyesi olduğundan, ilgili komitenin yeni lideri olacak. Parti içindeki yolsuzluk soruşturmalarını yürüten komite, Şi’nin iktidarı devrinde kritik siyasi yük kazanmıştı. Daimi Komite’ye yeni giren isimlerden Pekin Parti Sekreteri Cai Çi de parti sekretaryasının işleyişinden sorumlu ÇKP Merkez Komitesi Birinci Sekreterliğine getirilecek.
CANG HARİÇ 67 YAŞINDAN BÜYÜK GENERALLER, KOLTUKLARINI DEVRETTİ
Merkez Komite’nin bugünkü toplantısında 7 kişilik Merkezi Askeri Kurul (MAK) da belirlendi. Şi, kurul lideri olarak yerini korurken, Komite Lider Yardımcısı General Şu Çiliang, komite üyeleri Savunma Bakanı General Vey Fınghı ve Genel Kurmay Lideri Li Zuıçın yeni kurulda yer almadı.
Şi’nin çocukluk arkadaşı Komite Lider Yardımcısı Genaral Cang Youşia yerini korudu. Kuruldaki 67 yaşından büyük tüm generaller yerlerini devrederken 72 yaşındaki Cang’a istisna yapılması dikkati çekti. Cang’ın babası, Şi’nin babasının İç Savaş’ta siyasi komiserliğini yaptığı kuzeydeki Komünist silahlı güçlerin kumandanıydı. Birbirlerini uzun yıllardır tanıyan Şi ve Cang ortasında yakın bir dostluk ve inanç bağı olduğu tabir ediliyor.
Öte yandan Çin Halk Kurtuluş Ordusunun (ÇHKO) Tayvan’ın dahil olduğu Batı Harekat Alanı’nın Kumandanı Hı Veydong da Kurul Lider Yardımcılığı’na getirildi.
MAK Siyasi Çalışma Dairesi Lideri Amiral Miao Hua ile MAK Disiplin İnceleme Komitesi Lideri General Cang Şıngmin yerlerini korurken, MAK Donanım Geliştirme Dairesi Lideri, havacılık ve uzay mühendisi General Li Şangfu ve Kara Kuvvetleri Kumandanı Liu Cınli komitenin yeni üyeleri oldu. Yeni iki karacı generalin savunma bakanlığı ve genelkurmay başkanlığına atanabileceği öngörülüyor.
Çin’in en kıdemli diplomatı, ÇKP Merkez Komitesi Dışişleri Kurulu Ofisi Yöneticisi, 72 yaşındaki Yang Cieçı yeni Merkez Komite’de yer almazken, 69 yaşındaki Dışişleri Bakanı Vang Yi, onun yerine Siyasi Ofis’e girdi.
Vang’ın Siyasi Ofis’e girmesi ve parti idaresinde bulunmayı sürdürmesi, Çin’in ABD ile artan jeo-stratejik rekabetinin yarattığı tansiyonlar ve çok boyutlu dış siyaset sıkıntılarının yaşandığı bir periyotta tecrübeli diplomatın katkısına muhtaçlık duyulduğunun göstergesi olarak yorumlanıyor.
Vang’ın gelecek martta Yang’ın yerini alması, Dışişleri Bakanlığı’na ise yeni bir ismin atanması bekleniyor. Misyona gelebilecek isimlerin işareti ise yeniden kongrede verildi. Çin’in Washington Büyükelçisi 56 yaşındaki Çin Gang ve ÇKP’nin Milletlerarası İrtibat Dairesi’nin lideri 58 yaşındaki Liu Ciançao Merkez Komite listesinde yer aldı. Her ikisi de eski Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü olan iki diplomattan birinin bakanlığa getirileceği öngörülüyor.
DAİMİ KOMİTE’NİN EN GENÇ ÜYESİ 60 YAŞINDA
Çin’de son 30 yılda iktidarı devralması öngörülen yeni kuşak başkanların buna uygun yardımcı vazifelerde deneyim kazanmaları, kurumsallaşma ve idarede süreklilik ismine tercih edildi. Örneğin, Devlet Lideri Şi ve Başbakan Li, birinci kere 2007’deki 17’nci kongrede 54 ve 52 yaşlarındayken Daimi Komite’ye seçilmiş ve birkaç ay sonra Devlet Lideri Yardımcısı ve Başbakan Birinci Yardımcısı vazifelerine getirilmişti. Kelam konusu seçimler gelecek iktidarın sinyalini vermişti.
Ancak Şi kendi iktidarında genç yöneticileri parti hiyerarşisinde yükselterek geleceğin başkanlarına işaret etmekten kaçındı. Şi, 2017’de yapılan 19’uncu kongrenin akabinde devlet lideri yardımcısını mevcut Daimi Komite üyeleri ortasından seçmemiş, emeklilik yaşını geçen eski MDİK Lideri Vang Çişan bu vazifeye atanmıştı. Öte yandan, sonraki kongrede yaş haddini dolduracak Han Cıng’ı Başbakan Birinci Yardımcısı yapmıştı.
20’nci kongrede Daimi Komite ve Siyasi Ofis’e yapılan seçimlerde de geleceğin başkanlarına ait besbelli tercihler gözlenmedi. Daimi Komite’nin en genç üyesi uzun yıllardır Şi’nin müsteşarlığı niteliğindeki vazifelerde çalışan danışmanı Ding Şueşiang 60 yaşında. Ding dışındaki üyelerin hepsi sonraki kongrede önderler için öngörülen emeklilik yaşı olan 68’e ulaşmış olacak. Li Çiang 63, Cao Licı 65, Cao Çi ve Li Şi 66, Vang Huning 67, Şi’in kendisi ise 69 yaşında. Daimi Komite yaşlılardan oluşan bir heyet görünümünde.
Şi, kongrede iktidarını üçüncü periyoda taşıyarak Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurucusu Mao Zıdong’dan bu yana parti liderliğini iki devirden fazla sürdüren birinci önder oldu. Çinli önderin 2023’ün martında yapılacak Çin Ulusal Halk Kongresi (ÇHUK) toplantısında üçüncü kere devlet başkanlığı seçilerek iktidarını üçüncü periyoda taşıması bekleniyor.
Çin Anayasası’nda 2018’de yapılan değişiklikle devlet liderinin vazife mühletini iki periyotla sınırlayan kural kaldırılmış, böylelikle Şi’nin liderliğini üçüncü periyoda taşımasının önü açılmıştı. Şi, yakın gelecekte Genel Sekreter, Devlet Lideri ve Merkezi Askeri Komite Lideri olarak partinin, devletin ve ordunun başında olmayı sürdürecek. Şi’nin idare takımlarını şekillendirirken kendisinden sonra gelecek öndere işaret etmeyen tercihlerde bulunması, iktidarını meçhul müddetle sürdürme niyetinin göstergesi olarak yorumlanıyor.
