Dünya gibisi bir gezegende manyetik alan gözlemlendi

ABD’nin New Mexico eyaletinde konseyi olan Çok Büyük Dizi (VLA) radyo teleskopları aracılığıyla gerçekleştirilen en yeni müşahedeler, Dünya’dan yaklaşık 12 ışıkyılı aradaki bir yıldızın yörüngesinde dönen kayalık ötegezegen YZ Ceti b’de bir manyetik alan bulunduğunu gösteren ispatlar ortaya koydu. Nature Astronomy mecmuasında 3 Nisan’da yayınlanan bir araştırmada aktarıldığı kadarıyla, bu keşif, güneş sistemimizin uzaklarında bulunan bir gezegenin manyetik alana sahip olduğunu gösteren birinci olası bulgu.

Ulusal Radyo Astronomi Gözlemevi’nin (NRAO) yöneticisi ve araştırma makalesinin müellifi olan Joe Pesce verdiği bir demeçte, “Bu araştırma, yalnızca bu özel kayalık ötegezegenin büyük ihtimalle bir manyetik alana sahip olduğunu değil, birebir vakitte daha fazlasını saptamak doğrultusunda umut vaat eden bir prosedür geliştirildiğini de ortaya koyuyor” diyor.

Manyetik alanlar, özellikle gökbilimciler açısından ilgi caziptir; zira bir gezegeni yaşama elverişli kılan hayati öğelerden biridir. Şayet manyetik alan yoksa, bir yıldızdan uzaya saçılan güç dolu parçacıklar, gezegenin atmosferini aşındırarak ömrü destekleyebilecek gaz örtüsünü dağıtabilir. Pesce, “Öteki yıldız sistemlerinde potansiyel açıdan yaşama elverişli ya da hâlihazırda yaşama konut sahipliği yapan gezegenleri bulma eforu, kısmen kayalık ve Dünya’ya benzeyen ötegezegenlerin hakikaten de manyetik alanlara sahip olup olmadığını tespit edebilmemize bağlı” diyor.

YAŞAMA ELVERİŞLİ DEĞİL

Buna rağmen, YZ Ceti b yaşama elverişli bir gezegen değil. Gökbilimciler, küçük ve uzak bir ötegezegenin manyetik alanından yayılan radyo dalgalarını saptayabilmek hedefiyle, dikkat alımlı seviyede çok uçlardaki bir örneği incelemek zorunda kaldılar. YZ Ceti b, yıldızına -yaşamın güzeline gitmeyecek seviyede bir sıcaklığa maruz kalacak kadar- ziyadesiyle yakın ve birebir vakitte yörüngede o kadar süratli dönüyor ki, gezegen bir yılını sırf iki Dünya gününde tamamlanıyor.

Araştırmacılara kalırsa, yörünge aralığı öylesine yakın ki, gezegen, yıldızdan saçılan malzemeyi ‘süpürüyor’. Gezegenin sahip olduğu manyetik alan, elektrikle yüklü plazmayı yıldıza hakikat geri iter ve akabinde yıldızın kendi manyetik alanı ile etkileşime girerek ışıltılı güç parlamaları yayar. Grup, gözlemlediği radyo dalgalarının, büyük ihtimalle gezegen ile gerçekleşen etkileşimlerin yarattığı ve yıldızın çeperinde ortaya çıkan bir aurora olduğunu tabir ediyor.

ABD’de bulunan Colorado Boulder Üniversitesi’nde astronom ve yeni araştırma makalesinin ortak müellifi olan Sebastian Pineda, verdiği demeçte, “Eğer bir gezegen kendi atmosferine sahipse, orada Aurora da olmalı” diyor. Pineda, “Bu keşif, bizlere yıldızların etrafındaki şartlara dair yeni bir fikir sundu” diye ekliyor: “Bu fikir, ‘Güneş ötesi uzay hava durumu’ dediğimiz şey.”

DAHA FAZLA MÜŞAHEDE YAPILACAK

Öte yandan, araştırma grubu, bu yıldız Aurorası’nın büsbütün YZ Ceti b’den kaynaklanıp kaynaklanmadığından şimdi yüzde 100 emin değil. Bunun, esasen sadece yıldızın kendisinin sahip olduğu bir özellikten değil, kayalık bir gezegenin manyetik alanından da kaynaklandığını teyit etmek için daha fazla gözleme muhtaçlık var. Bununla birlikte, takım, eriştikleri bulguların yaşama elverişli yabancı gezegen arayışında gelecekteki sıçramaların önünü açabileceğine dair optimistliğini muhafazaya devam ediyor.

Pennsylvania’ya bağlı Lewisburg kentinde bulunan Bucknell Üniversitesi’nde astronom olan araştırma ortak muharriri Jackie Villadsen, verdiği bir demeçte, ellerindeki sonucun, yani kayalık bir ötegezegende manyetik alan bulunduğuna dair birinci tespitin, ‘gerçekten de makul bir bulgu’ olabileceğini lisana getiriyor. “Yine de bana kalırsa, bir gezegenden yayılan radyo dalgalarının nitekim de güçlü bir biçimde teyit edilmesinden evvel pek çok takip çalışması gerçekleştirilecek” diye ekliyor.

Yazının yepyenisi Live Science sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)