Perşembe günü New York’ta Times Meydanı’nda birden fazla kırmızılar giyinmiş yüzlerce gazeteci ve medya profesyoneli Avrupa Yakası Escort toplandı New York Times ‘ta çalışan gazeteciler 40 yıldır birinci sefer greve yapıyordu
140 yıllık gazetenin sendikalı 1100 çalışanı daha yüksek fiyat talebiyle 24 saatliğine iş durdurdu New York Times İstanbul Escort ‘lı gazetecilerin mukavelesi Mart 2021’de bitmişti ve sendika ile gazete idaresi bir yıldır görüşme yapıyordu Yaklaşık 40 müzakere yapıldı ve bir sonuca ulaşılamadı
Gazetenin genel yayın direktörü Joe Kahn sendikanın Bostancı Escort grev kararından ötürü hayal kırıklığına uğradığını söylerken Grevler ekseriyetle görüşmeler kilitlendiğinde olur Bugün bulunduğumuz yer orası değil dedi NewsGuild of New York sendikasının temsilcileri ise son iki yıldır fiyat artışı Ümraniye Escort alamayan muhabirler ve editörlerin enflasyonla uğraş ettiğini şirketin ise sağlıklı bir faaliyet kârı açıkladığını belirtti 1100’den fazla çalışan 24 saatlik greve katılırken sendika haber merkezinde reklam ve başka kısımlarda yaklaşık 1450 çalışanı temsil ediyor Gazetenin haber merkezinde 1800’den fazla kişi çalışıyor
NEW YORK TIMES ÇALIŞANLARI YÜZDE 10 ARTIRIM İSTİYOR
Taraflar maaşlar sıhhat ve emeklilik hakları ve öteki mevzularda bir mutabakata varamadı Tazminat konusu müzakerelerin en tartışmalı tarafı olmaya devam ederken New York Times idaresi gazetecilerin fiyatlarına mukavelenin onaylanmasının akabinde yüzde 5 5 artırım 2023 ve 2024’te de yüzde 3 artırım ve mukavelenin sona ermesinden bu yana artırım yapılmamasını telafi etmek için ise geriye dönük yüzde 4 ikramiye teklif etti
Sendika mutabakatla birlikte yüzde 10 artırım 2023 ve 2024’te yüzde 5 5 artırım ve yüzde 8 5 geriye dönük ikramiye istiyor ABD’de tüketici enflasyonu kasım prestijiyle yüzde 7 7 oldu
New York Times grevi 40 yıldır birinci kere olması bakımından kayda paha Dünyada yalnızca onlar grev yapmıyor Kasım ve Aralık aylarında ABD ve Avrupa’da çok yaygın grev ve fiyat artışı için protesto şovları yaşandı
AVRUPA’DA GREV OLMAYAN ÜLKE YOK GİBİ
Özellikle artan besin ve güç fiyatları ile kiralar hayat maliyetlerinin yükselmesine neden oluyor Başta Britanya olmak üzere Almanya Fransa İspanya Portekiz Hollanda ve Yunanistan’da grevler hayatı sekteye uğrattı
Özellikle enflasyonun son 41 yılın en yüksek düzeyinde olduğu Britanya’da grev dalgası neredeyse tüm dallara yayıldı Yıllık yüzde 11 i geçen enflasyonun altında teklif edilen maaş artırımlarını kabul etmeyen çok sayıda sendika arka arda grev kararı aldı
70 binden fazla üniversite çalışanı Londra’da 1000 otobüs şoförü posta çalışanları demiryolu ve metro çalışanları daha evvel iş bırakma aksiyonları yapmıştı Önümüzdeki günlerde daha büyük bir grev dalgası geliyor
Bu ayın sonunda 106 yıldır birinci defa hemşireler ülke çapında greve gidecek 40 bin demiryolu çalışanı önümüzdeki günlerde her biri 48 saat olmak üzere 4 sefer toplam 8 gün boyunca toplu grev yapacak Ayrıyeten havalimanlarında vazife yapan hudut güvenlik çalışanı Noel periyodunda 8 gün greve gidecek
Başbakan Rishi Sunak grev kararı alan sendikalara sert karşılık ihtarında bulunarak Sendika önderleri mantıksız olmaya devam ederse o vakit İngiliz halkının ömürlerini ve geçim kaynaklarını korumak için harekete geçmek benim görevim dedi Ordu çalışanının bir dizi hizmet bölümüne dayanak sağlaması gayesiyle eğitildiğini aktaran hükümet yetkilileri ise askeri işçinin ambulans sürücüsü ve itfaiyeci olarak konuşlandırılabileceğini belirtti
9 Kasım’da neredeyse tüm personel sendikalarının iştirakiyle bir günlük iş bırakma hareketinin yapıldığı Belçika’da Kasım sonundaki 3 günlük demiryolu grevi hayatı felç etti İspanya’da kamyoncular nakliye çalışanları ve sıhhat çalışanları grev yaparken Yunanistan da da personel ve memur sendikaları 24 saatlik greve gitti Portekiz’de hekimler hemşireler ve öğretmenler 18 Kasım’da iş bıraktı Fransa’da Air France çalışanları 22 Aralık 2 Ocak ortasında grev yapılacak
BEYAZ SARAY DEMİRYOLU EMEKÇİLERİNİN GREVİNİ YASAKLADI
ABD’de ise demiryolu çalışanlarının grevini Biden idaresi erteledi Temsilciler Meclisi demir yolu işverenleri ve kimi sendikalar ortasında varılan süreksiz mukaveleyi tüm sendikaların kabul etmesi yolunda bir kararla demiryolu grevini yasa dışı hale getirecek kararı onayladı
Washington demiryolu grevinin ülkeye günde 2 milyar dolara mal olacağını savunurken Biden Demiryolunun kapanması iktisadımızı mahveder Demiryolu nakliyesi olmadan çok sayıda ABD sanayisi kapanır dedi
Görüşmelerin tıkandığı fiyatlı hastalık müsaadesi talebi konusunda Senatör Bernie Sanders Demir yolu çalışanlarına 7 fiyatlı hastalık günü garanti etmek demir yolu sanayisine yılda toplam 321 milyon dolara mal olacaktır Bu kârlarının yüzde 2’sinden daha az dedi
TÜRKİYE GREV YOKSULU
Bütün dünya grevlerle sarsılırken insanın aklına Türkiye’de durum ne sorusu geliyor
Birgün gazetesinden Aziz Çelik’in araştırmasına nazaran AKP periyodunda grevin esamisi okunmuyor 2021 yılında yalnızca 516 emekçi greve katılmış ve bu grev hakkının yasal olarak kullanabildiği 1963 yılından bu yana en düşük sayı Bu sayı 12 Eylül devrinden bile düşük AKP devrinde toplam 87 bin emekçi greve katılabilirken 194 bin personelin grevi ise ertelendi
ENERJİ VE BESİN ENFLASYONU CÜZDANLARI BOŞALTIYOR
Grevler grevler Neden bu kadar çok
Çünkü Avrupa’da çok yüksek bir güç ve besin enflasyonu var OECD’ye nazaran Avrupa Birliği AB ortalaması yüzde 17 Tabi Türkiye yüzde 99 ile bu hususta başkan Sonra yüzde 43 ile Macaristan var Besin enflasyonu Ekim prestijiyle Almanya’da yüzde 19 Britanya’da yüzde 16 İspanya Yunanistan Avusturya ve Hollanda’da yüzde 15 düzeyinde ABD’de ise yüzde 12 4
Enerji enflasyonu daha çok zorluyor Avrupalıları OECD’ye nazaran bu bahiste da Türkiye yüzde 137 ile başkan Hollanda’da yüzde 100 AB ortalaması yüzde 39 İtalya’da yüzde 71 Britanya’da yüzde 59 Almanya’da yüzde 44 ve ABD’de yüzde 17 güç enflasyonu var
VATANDAŞ ZORLANMASIN DİYE KASADAN VERİYORLAR
Avrupa devletleri artan elektrik ve doğal gaz fiyatlarını sübvanse etmek ve yurttaşlarını desteklemek için rekor büyüklüklerde güç takviye paketleri uyguluyorlar
Peki hükümetler ne yapıyor vatandaşını artan fiyatlarla baş başa mı bırakıyor diyecek olursanız Niyet kuruluşu Bruegel’in bilgilerine nazaran Avrupa’da hükümetler özelliklerle meskenlerde doğal gaz ile ısınma konusunda bütçelerini büyük hisseler ayırmaya başlayan ailelere kıymetli dayanak paketleri veriyorlar
Almanya bu bahiste önder Berlin son bir yılda bunun için gayrisafi yurtiçi hasılasının GSYH yüzde 7’si olan 264 milyar Euro harcadı Doğalgaz fiyatlarından en çok muzdarip olan İtalya ve Hollanda ise GSYİH’larının yüzde 5’ini vatandaşlarına güç dayanağı olarak verdi Avrupa Birliği AB GSYİH’sının yüzde 3’ü ve toplam dayanak 600 milyar Euro’dan fazla Dikkat bunun 264 milyarı Almanya’nın
Destekler nasıl oluyor diyecek olursanız Tüm AB ülkeleri güçten alınan vergileri ve KDV’yi düşürdü yeniden hepsi vatandaşlarına direkt takviye veriyor
Almanya son olarak vatandaşlarının hesabına 300 Euro yatırdı Hatta Alman vatandaşı bir Türk Twitter’da Kardeşim niçin sormadan yatırıyorsunuz gereksinimim var mı yok mu diye Niçin beni rencide ediyorsunuz diye espri yapmıştı
Ayrıca çabucak hemen tüm ülkeler iş dünyasına ve yenilenebilir güç yatırımlarına takviyeler veriyor
2023 İÇİN UYGUN BİR KELAM EDEN YOK
Küresel iktisat pandeminin ve Batı’nın da kışkırtmasıyla Rusya’nın Ukrayna’daki savaşının faturasını ödüyor Hayli ağır bir fatura bu Son olarak Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü OECD 2023 yılında global iktisada ait kestiriminde yüzde 2 2 büyüme öngördü OECD’ye nazaran bu yıl global iktisat yüzde 3 1 büyüyecek
OECD gelecek yılın sıkıntı geçeceğini vurguluyor Örgüte nazaran gelecek yıl ABD iktisadı yalnızca yüzde 0 5 Çin ise yüzde 4 6 büyüyecek Almanya yüzde 0 3 ve Britanya da yüzde 0 4 daralacak Türkiye’nin ise 2023’te yüzde 3 bu yıl yüzde 5 3 büyüyeceği öngörülüyor
KÜRESEL İKTİSATTA DURUM
OECD raporunda 1970’lerden bu yana yaşanan en büyük güç krizinin körüklediği rekor enflasyonun milyonlar için mali badire yarattığını vurguladı
OECD genel sekreteri Mathias Cormann kıymetli bir ihtar yaptı Dünya iktisadını mevcut durumdan sürdürülebilir bir toparlanmaya yönlendirmek güç olacak Riskler aşağı taraflı olmaya devam ediyor ve güç fiyatları daha da yükselirse yahut güç kesintileri Avrupa ve Asya’daki gaz ve elektrik piyasalarını etkilerse ekonomik faaliyet daha da zayıflayabilir dedi
Hatırlanacağı üzere Milletlerarası Para Fonu da IMF daha evvel dünya iktisadının fırtınalı sulara hakikat gittiğini vurgulamıştı
SİLAHLANMAYA DEVAM
İşte fırtına yaklaşırken dünyamız silahlanmaya devam ediyor 2021 yılında global silah satışları arka arda 7 kere artarak 592 milyar dolara ulaştı
Stockholm Milletlerarası Barış Araştırma Enstitüsü’nün SIPRI yeni bilgilerine geçen yıl dünyanın en büyük 100 silah ve askeri hizmet şirketinin satışlarında yüzde 1 9 artış oldu ABD global toplamın yüzde 50’sinden fazlasını oluşturarak silahlanma yarışında başı çekmeye devam ediyor SIPRI’ye nazaran 2015 2021 yılları ortasında silah satışları gerçek olarak yüzde 19 arttı
2021’de toplam silah satışlarından en büyük hissesi alan 100 firmadan başı çekenler şöyle Lockheed Martin yüzde 10 Raytheon yüzde 7 1 Boeing yüzde 5 6 Northrop Grunman yüzde 5 0 General Dynamics 4 5 British Aerospace yüzde 4 4 İşte dünyamızı mahveden firmalar bunlara bir de çevreyi mahveden petrol ve kömür şirketlerini ekleyin
‘DOST DÖVİZLERİ’ GELİYOR
Bu kadar sayı kâfi Türkiye’de neler oluyor diyeceksiniz Sağdan soldan para toplamaya devam ediyoruz Buna dost dövizleri diyorlar Gaye seçime kadar döviz fiyatlarını baskılama süreksiz bir rahatlama
Şöyle bir tablo var
Vaziyet bu Bir yandan hangi şartlarda toplandığı çok net olmayan 52 milyar dolar başka yanda vatandaşlara dağıtılan 264 milyar Euro
OLUMSUZ HABERLERE KARŞIN PETROL DÜŞÜYOR
Geçen hafta neler oldu bir bakalım Petrol fiyatları düşüyor Hem de Pazartesi günü yürürlüğe giren iki tedbir olan Avrupa Birliği ambargosu ve Rus petrolüne tavan fiyat koyulmasına karşın
Üstüne üstlük bir de Türkiye’nin sigorta evrakı istemesi nedeniyle birden fazla Chevron ve Exxon Taşınabilir üzere Kazakistan’da faaliyet gösteren şirketler için petrol taşıyan tankerlerin Boğaz’dan geçişi yavaşlatmasına karşın Tüm bunların petrol fiyatlarında artışa neden olması gerekirken fiyatlar hafta boyunca yaklaşık yüzde 10 düştü Petrol sanayisi bu haberleri büyük ölçüde umursamadı
Peki ne oldu
Birincisi petrol piyasaları Rusya’ya yönelik yeni yaptırımların en azından başlangıçta Rus ham petrol arzına bir vakitler korkulduğu kadar büyük bir darbe vurmayabileceğinin farkına vardı
İkincisi global iktisadın motor ülkelerinde gelecek yıl beklenen yavaşlamanın petrol talebini büyük ölçüde azaltacağı bekleniyor
Neticede petrol fiyatları son 12 en düşük düzeyine inerken Brent petrolünün varili 77 doların altına Batı Teksas petrolünün varili de 71 doların altına düştü
BORSALAR GERÇEKÇİLİĞE GERİ DÖNÜŞ YAPTI
Hisse senedi borsalarında son zamanlardaki çok optimistlik de geçen hafta yerini ihtiyatlı bir havaya bıraktı Yatırımcılar inatçı yüksek enflasyonun ABD Merkez Bankası’nı FED faiz oranlarını uzun müddet yüksek tutmaya zorlayacağını ve bunun da önemli bir ekonomik daralma riskini artırabileceğini düşünüyor
ABD’de geçen hafta toptan eşya enflasyonu beklenenden yüksek çıktı Üretici Fiyat Endeksi kasım ayında ekonomistlerin yüzde 0 2’lik beklentisinin üzerinde yüzde 0 3 arttı yıllık enflasyon yüzde 7 4 oldu
Geçen hafta Dow Jones endeksi eylül ayından bu yana en berbat haftasını yaşadı ve yüzde 2 8 düştü S P 500 yüzde 3 4 geriledi Avrupa borsaları da haftayı düşüşle kapattı
Yatırım bankası Lazard’ın baş piyasa stratejisti Ron Temple piyasalara enflasyonu düşürme sürecinin acısız olmayacağına dair gerçekçiliğin geri dönüş yaptığını belirterek Hisse senedi piyasası hala önündeki zorlukları tam olarak yansıtmıyor dedi
İYİ HABER BUĞDAY FİYATLARI DÜŞÜYOR
Bu ortada bakır fiyatları 5 ayın demir cevheri fiyatları 4 ayın en yükseğine çıkarken buğday fiyatları düşüyor
Şikago Borsası’nda salı günü buğday fiyatları son 14 ayın en düşüğüne indi Salı günü bushel başına 27 2 kg 7 2 dolara inen buğday cuma 7 3 dolardan kapandı
Buğday fiyatları en büyük ihracatçı Rusya’da hasadın rekor derecede yüksek olması ABD Tarım Bakanlığı’nın 2022 23 için global tüketim iddiasını aşağı çekmesi AB ve Ukrayna’daki düşük yem kullanım varsayımı ve ayrıyeten Rusya’nın Karadeniz’de Ukrayna’dan tahıl taşıyan gemiler için ticaret koridorunu dört ay daha garanti etmesiyle kıtlık telaşlarının değerli ölçüde azalmasından ötürü düşüyor
Geçen hafta yeğenim büyük bir market zincirinden aldığı 37 liralık tam buğday ekmeğine çok şaşırdı bakıp bakıp söylendi Bunu da yazamadan geçemeyeceğim
KRİTİK HAFTA FED FAİZ KARARI VERECEK
Bu hafta kritik ve ağır olacak 14 Aralık Çarşamba günü ABD’de FED faiz kararını açıklayacak Ayrıyeten Avrupa Merkez Bankası ECB İngiltere Merkez Bankası BoE da para siyaseti toplantıları yapacak ve faiz kararı açıklayacak
FED’in son olarak arka arda dört adet 75 baz puanlık artışın akabinde bu hafta faiz oranlarını 50 baz puan artırması bekleniyor Fakat tüketici enflasyonunun düşmesine karşılık üretici fiyat endeksinin beklenenden yüksek çıkması 75 baz puanlık bir faiz artışını da getirebilir
Avrupa’da gözler arka arda iki defa 75 baz puanlık faiz artışının akabinde 50 baz puanlık daha küçük bir artış beklentisiyle ECB’nin kararında olacak
İngiltere’de BoE’nin bir evvelki toplantıda borçlanma maliyetlerindeki 33 yılın en büyük artışı olan 75 baz puanlık devasa artışın akabinde Perşembe günü gösterge banka oranında 50 baz puanlık bir oran artışı açıklaması bekleniyor
Asya’da katı Covid kapanma tedbirlerinin ekonomiyi nasıl etkilediğine dair daha fazla bilgi için tüm gözler Çin’in Kasım ayı endüstriyel üretim ve perakende satış bilgilerinde olacak
