Bruce Bower
Yeni keşiflerin ortaya çıkardığı ipuçlarına nazaran, ‘Homo naledi’ diye bilinen eski bir hominid, bir yeraltı mağara sisteminin zifiri karanlık odalarında denetimli bir biçimde ateşi kullanmış olabilir. Paleoantropolog Lee Berger, ABD’nin Washington DC kentinde bulunan Carnegie Bilim Enstitüsü’nde 1 Aralık’ta düzenlenen konferans sırasında yaptığı açıklamada, araştırmacıların, Güney Afrika’daki ‘Rising Star’ mağara kompleksi dahilindeki geçit ve odalarda küçük kamp ateşlerine dair kalıntıların yanı sıra isli duvarlar ve tavan lekeleri bulduklarını duyurdu.
İZLER ATEŞ KULLANILDIĞINI GÖSTERİYOR
Güney Afrika’nın Johannesburg kentinde bulunan Witwatersrand Üniversitesi’nde misyon yapan Berger, “Bu mağara sisteminin tamamında ateş kullanıldığına ait izler mevcut” diyor. Araştırma grubu, büyük ihtimalle mağaralardaki alevleri H. naledi’nin yaktığını, çünkü bu alanda diğer hiçbir hominid kalıntısına rastlanmadığını belirtiyor. Bununla birlikte, araştırmacılar şimdi yakılan ateşlerin tarihlendirmesini yapmadı. Ve şimdi Berger’in grubu dışında rastgele bir araştırmacı bu yeni bulguları değerlendirmedi.
H. naledi fosilleri 335 bin ilâ 236 bin yıl öncesine, yani Homo sapiens’in ortaya çıktığı vakte tarihlendirildi. Pek çok araştırmacı, hominidlerin ışık, ısı ve beslenme maksadıyla nizamlı biçimde ateş kullanmasının yaklaşık 400.000 yıl evvel başladığını düşünüyor. Buna misal davranışlar, büyük oranda, beyninin küçük olması sebebiyle daha evvelce H. naledi’ye atfedilmiyordu. Buna rağmen, Berger, günümüzdeki insan beyninin yaklaşık üçte biri kadar olan bir beynin, H. naledi’nin ateşi denetim edebilmesine imkân tanıdığını savunuyor.
Geçen ağustos ayında, Berger dar bir tünelden inerek H. naledi’ye ilişkin fosillerin keşfedildiği iki yeraltı odasını araştırdı. Eski tavan yüzeylerinin üzerinde, kısmen büyümüş haldeki sarkıtlar ve ince kaya katmanları gözüne çarptı. Berger, bu yüzeylerin kararmış ya da yanmış olduklarına dair izler bulunduğunu ve dahası, kurum parçacıklarını andıran noktalarla lekelendiklerini belirtiyor.
FARKLI ALANLARLARDA MİSAL KALINTILAR BULUNDU
Aynı esnada, keşif grubu önderi ve Witwatersrand Üniversitesi’nde paleoantropolog olan Keneiloe Molopyane, yakınlarda bulunan bir başka mağara odasındaki kazılara öncülük ediyordu. Araştırmacılar, bu alanda kömürleşmiş odun kesimleri ve yanmış antilop kemikleriyle birlikte başka hayvanları barındıran iki küçük kamp ateşini açığa çıkardılar. Ardından, H. naledi fosillerinin keşfedildiği daha uzak bir mağara odasında kamp ateşi kalıntıları ve etrafında yanmış haldeki hayvan kemikleri keşfedildi.
Öte yandan, araştırmaya dahil olmayan ve Washington DC’deki George Washington Üniversitesi’nde vazifesini sürdüren paleoantropolog W. Andrew Barr, araştırmacılar için temel zahmetin, ‘Rising Star’ odalarında keşfedilen yanmış odun, kemik ve başka ateş kalıntılarını tarihlendirmek ve bu alandaki kamp ateşlerinin H. naledi fosilleriyle tıpkı tortu katmanlarında bulunduğunu göstermek olacağını belirtiyor. Barr, “Bu, kimin hangi emelle ateş yakmış olabileceği konusunda spekülasyon yapmaya başlamadan evvel tam manasıyla kritik bir birinci adım” diyor.
Yazının yepyenisi Science News sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
