Ekonomik dalgalanmalar konut satışlarını da etkiledi. İktidarın yeni konut projeleri, kamu bankalarının devreye girmesi ve konut kredilerini kolaylaştırıcı uygulamalar da satışların artmasına tahlil olamadı.
Ekonomim müellifi Alaattin Aktaş, “Konut kredisinde paketler hoş de, ipotekli ve birinci el satışlar niçin tabanda?” başlıklı yazısında birinci el ve ikinci el kontu piyasasındaki gelişmeleri şöyle aktardı:
“TÜİK dün Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün 2022 yılına ait konut satış bilgilerini açıkladı.
Geçen yıl 1 milyon 486 bin konut satılmış ya da alınmış. Artık hangi açıdan bakarsanız, o denli okuyabilirsiniz. Geçen yılki satış, 2020 ve 2021 ile çabucak hemen tıpkı seviyede.
Önemli olan birinci satış
Konutta toplam satış ya da alış sayısı çok değerli midir, tartışılır; bana nazaran toplam satışın pek ehemmiyeti yok. Değerli olan birinci el satışlardır. Daima tıpkı örneği veriyorum, arabada hiç ikinci el satışlar izlenir mi? Kıymetli olan sıfır araç satışıdır zira.
Konutta da durum birebir. İnşaat dalını sürükleyecek olan birinci el konut satışıdır.
İşte birinci el satışlarla ipotekli satışlar ortasında da bir bağlantı var. Zira kredi kullanmaksızın konut almak sıkıntı da, birinci el konut almak çok daha sıkıntı.
Son üç yıl bu açıdan çok tipik…
Biraz evvel belirttim; bir defa son üç yıldaki konut satışı birebir seviyede.
Bu üç yıldaki birinci el konut satışının toplam satışa oranı şimdiye kadarki en düşük seviyede.
2020-2022 devrindeki toplam satışın yüzde 30-31’ini birinci el konutlar oluşturdu. Birinci el satışların toplamdaki hissesi 2019’da yüzde 38, 2013-2018 periyodunda ise yüzde 45-47 dolayındaydı. Yani birinci el konutun toplamdaki hissesi yüzde 45’lerden yüzde 30’lara düştü.
Gerilemenin nedeni
Toplam satışta birinci el olanların hissesinin böylesine bariz olarak azalmasının altında iki temel etken yatıyor. Birincisi ilk el konutların yanına fiyat tarafından yaklaşılmaz oldu. Fiyatlar genel olarak çok arttı ancak birinci el konutların fiyatı adeta uçtu! Hasebiyle birinci el konutlar için kredi çok daha kıymetli hale geldi.
Geldi de krediyi orta ki bulasın, buldun uğraş ki alabilesin!
İpotekli satışların toplam satışa oranı 2013-2017 periyodunda yüzde 30’un üstündeydi. O denli ki bu oran 2013’te yüzde 40’a dayanmıştı. 2018 ve 2019’da krediye ulaşmak adeta mümkün olmaktan tümüyle çıkınca ipotekli satışların hissesi yüzde 20 ve yüzde 25 oldu.
Kamu bankaları ne güne duruyordu; 2020’de yüzde 0.64’e kadar çekilen faizle birlikte ipotekli satılan konutların toplamdaki hissesi bir anda yüzde 38’e fırladı.
Ancak son iki yıl düşük faizli kredinin ismi var, kendi yok durumu oluşunca ipotekli satışların hissesi yüzde 19-20 ile şimdiye kadarki en düşük seviyeye indi.
İlk-ikinci el neredeyse eşitti
Geçen yılki yaklaşık 1.5 milyon satışın 460 bini birinci el, 1 milyon kadarı da ikinci el konutlardan oluşuyor. Geçen yılki birinci el konut satışı, tüm Türkiye’yi kapsayacak biçimde 2013’ten bu yana tutulmakta olan istatistiklere nazaran en düşük satışa işaret ediyor. Toplam satışta olduğu üzere birinci elde de son üç yıl çabucak hemen birebir ancak geçen yılki en düşük.
Oysa 2013-2018 yıllarında birinci el konut satışı ikinci eli neredeyse yakalamıştı. Hele 2016, 2017 ve 2018 yıllarında birinci el konut satışı rekor seviyedeydi.
Bunca yıl tahlil üretilemedi
Hep altını çiziyorum, şayet rastgele bir bahiste peş peşe tedbirler açıklanıyorsa, aşikâr ki evvelki tedbirler ya eksik ya işe yaramamıştır, hasebiyle yeni bir arayış vardır.
Konutta da tıpkı durum geçerli…
Yeni yeni isimlerle üç beş ayda bir paket açıklanıyor. Sonuç ne; işte bilgileri aktardım.
Kredi kullanılarak alınan konutların oranı taban yapmış!
İlk el konut satışları taban yapmış!
Sorun artık ucuz krediyle çözülebilir olmaktan çoktan çıktı da bu görmezden geliniyor. Şu günlerde başvurusu yapılmakta olan yeni kampanyadan yararlanabilecek hanelerin oranı nedir ki… Bırakın düşük faizli krediyi, sıfır faizli kredi açsanız bile geniş bir kesim bu fiyatlardan konut alabilme imkanını çoktan yitirdi.” (YAZININ TAMAMI)
