Küresel ekonomide son durum, 10 risk ve çok önemli iki endeks

Baltık Kuru Yük Endeksi ne bakalım 200 yıldan fazla bir mazisi olan merkezi Londra daki denizcilik bölümüyle ilgili bağımsız bilgi sağlayıcısı olan Baltık Borsası tarafından günlük yayınlanan bir ekonomik gösterge Maltepe Escort olan Baltık Kuru Yük Endeksi isminden farklı olarak Baltık Denizi ülkeleriyle sonlu değildir

Basit bir anlatımla tüm dünya üzerinde yer alan kuru yük nakliyatıyla navlun ilgili bilgileri gösterir Handysize Supramax Panamax ve Capesize çeşidi dökme yük gemilerinin tonajları sayıları rotaları taşıdıkları yük ve fiyatı göz önünde tutularak hesaplanan bir bedeldir

Tahıl kömür demir cevheri üzere kuru yük nakliyatına talebin yüksek olması dünyada hammadde ticaretinin arttığını göstermektedir Talebin yüksek olduğu devirlerde doğal olarak nakliyat fiyatları da artışa geçecektir Endeks yükseliyorsa dünya ticaretinde ve münasebetiyle iktisadında canlılık düşüyorsa gerileme kelam mevzusudur

ENDEKS DÜNYA İKTİSADINDA BİR CANLANMA BELİRTİSİ GÖSTERMİYOR

Baltık Kuru Yük Endeksi Eylül başında 969 puana kadar gerileyerek son 29 ayın en düşük düzeyini gördükten sonra yükselişe geçti Endeks hala 7 Ekim 1 961 puan düzeyinde bulunuyor Bu tekrar de son 21 ayın en düşük düzeyi ve tepesinden yüzde 67 aşağıda

Özellikle son bir ayda Çin in Rusya dan kömür ihracatının ve global olarak tahıl ticaretinin endeksin yükselmesine katkı yaptığı belirtiliyor Fakat endeks dünya iktisadında bir canlanma belirtisi göstermiyor

Baltık Kuru Yük Endeksi Covid 19 salgınının başlaması ve global iktisadın adeta stop etmesiyle çakılarak 500 puan düzeyine indi daha sonra ise aşılamaların yarattığı optimistlikle salgın sonrası tepkisel toparlanmanın güçlenmesi sayesinde 2021 Ekim ayında 5 564 puan ile tarihi rekorlarından birini kırdı

Ancak daha sonra süratle inmiş bu yıl başında 1 300 puan düzeylerini görmüştü Mayıs ta global iktisatta canlılık umuduyla 3 300 puan düzeylerini gördükten sonra Eylül de bilhassa Çin iktisadının yavaşlaması ve global resesyon beklentileriyle 1 000 puanın altına indi

Endeks Mayıs 2008 de 11 793 puan ile en yüksek Şubat 2016 da da 290 puan ile en düşük düzeyini gördü

VIX ENDİŞE ENDEKSİ DE HALA KRİTİK DÜZEYİN ÜZERİNDE

Gelelim kelamını ettiğimiz öteki endeksi VIX Dehşet Endeksi ya da resmi ismiyle CBOE Volatility Index VIX piyasalar ile ilgili kaygı ya da kaygıyı gösteren bir endekstir S P 500 endeksindeki payların opsiyon fiyatlarını kullanan VIX fiyatlar ile piyasadaki dalgalanma bağından yola çıkarak piyasanın beklenen volatilitesini belirler Endişe endeksi yükseldiğinde genel olarak altın fiyatları artar pay senetleri düşer

Vix Kaygı Endeksi Eylül başından itibaren yükseliyor 9 Eylül de 22 düzeyine kadar düşerek risk algısının hayli azaldığını işaret eden endeks 7 Ekim prestijiyle 31 36 seviyesinde

Endeks 20 nin altındaysa risk epeyce düşük dalgalanmalar az manasındadır Vix Kaygı Endeksi nin en kritik noktası 30 dur Bu düzeyin altı olumlu gelişmelere işaret eder 20 30 ortasındaki bedeller olağandır yatırımcılarda risk alma isteğinin başladığını gösterir 15 in altı ise piyasalarda coşkunun en yüksek olduğu noktadır her şey olumludur Kıymetin 60 ların üzerinde çıkması piyasa da büyük bir karışıklık çıkmasına neden olur

Endeksin şimdiye dek çıktığı en yüksek kıymetler Ekim 1987’deki Kara Pazartesi’de 150 Ekim 2008’deki Kanlı Cuma’da 89 ve nihayet 16 Mart 2020’de pandeminin en zahmetli periyodunda 83 71’dir

Endeks 2021 yılındaki global iktisatta tepkisel canlanmanın tesiriyle Haziran ayında 16 düzeyine kadar indi Dalgalı seyir devam etti Mayıs ve Haziran da kimi günler 30 un üzerine çıkıldı Ağustos ayında 20 nin altına inildikten sonra hala 30 un üzerinde seyrediyor Bu belirsizliklerin ve risklerin fazla olduğu manasına geliyor

DÜNYA İKTİSADINA AİT 10 RİSK

Küresel iktisadın son durumunu incelemeden evvel mevcut riskleri bir defa daha gözden geçirelim Danışmanlık firması McKinsey in Mart 2022 tarihli Global Raporu ve Eylül 2022 tarihli Ekonomik Şartlar Görünümü raporundan yararlanarak dünya iktisadına ait 10 riski sıralayalım

• Jeopolitik istikrarsızlık Savaşın nereye gideceği bilinmiyor ve nükleer risk hâlâ masada
• Yükselen enflasyon ABD de enflasyon yüzde 8 3 Almanya ve Euro bölgesinde yüzde 10 Hollanda üzere bir ülkede yüzde 14 5 e çıkmış durumda Güç fiyatlarındaki artış tüketicilerin belini büküyor
• Enerji krizi Rusya nın Avrupa ya gaz akışını misilleme siyaseti olarak kullanması Avrupa da kuvvetli bir kışın habercisi Güç piyasasına ait derin bir tasa hâkim ve stoklama yapmalarına karşın hem hükümetler hem de tüketiciler ziyadesiyle tedirgin
• Arz zincirindeki bozulmalar Salgın ile başlayan ve Ukrayna savaşı ile devam eden bu sorun bilhassa ziraî emtialarda ağırlaşıyor ve bir besin krizi riskini artırıyor
• Artan faiz oranları Merkez bankaları enflasyonla çaba için faiz oranlarını artırıyor Bunun borçlananlar ile iş dünyası ve münasebetiyle ekonomiler üzerinde olumsuz tesirleri var Öbür yandan global pay senedi borsaları ayı piyasasına girmiş durumda
• İşgücü problemi Bilhassa sıhhat ulaşım toplumsal yardım ve besin hizmetleri kesimlerinde işgücü sorunu yaşanıyor
• Ekonomide artan volatilite Pandemi akabinde gelen savaş ve bunlara bağlı arz zincirindeki bozulmalar güç krizi ve de yaptırımlar global iş dünyasında tüm kesimleri etkiledi Chip zahmetinden artan petrol fiyatlarına kadar tüm aksilikler istikrarları sarsıyor
• Covid 19 pandemisi Dünya iktisadını hala etkilemeye devam ediyor Son olarak Çin deki kapanmalar ekonomiyi olumsuz etkiledi Bu kış yeni bir varyant tehlikesinden kelam ediliyor
• Siyasi ve toplumsal huzursuzluklar Birçok ülkede toplumsal huzursuzluklar artarken iç siyasetteki problemler giderek büyüyor
• Ticaret siyasetlerindeki değişim Son 4 yılda ABD AB ve Çin in ticaret siyasetlerinde değerli değişiklikler oldu ve bunlar global ilgilerin dinamiğini değiştirdi

IMF GLOBAL İKTİSAT İDDİASINI BİR DEFA DAHA DÜŞÜRÜYOR

Peki son durum ne Onu da Milletlerarası Para Fonu IMF Başkanı nın ağzından verelim

Küresel resesyon riskinin arttığını söyleyen IMF Lideri Kristalina Georgieva 6 Ekim Perşembe günü yaptığı açıklamada IMF’nin 2023 için yüzde 2 9 olarak açıkladığı büyüme beklentisini önümüzdeki hafta düşüreceğini belirtti Georgieva COVID 19 salgınının neden olduğu şoklar Rusya nın Ukrayna yı işgali ve tüm kıtalardaki iklim felaketleri göz önüne alındığında global iktisadın görünümünün karardığını ve durumun daha da berbata gidebileceğini söyledi

BORSALARDA AYI PİYASASI EKONOMİLERDE YAVAŞLAMA VE GÜÇLENEN DOLAR

Şimdi lafı daha fazla uzatmadan global iktisat ve piyasalarda son duruma bakalım

• Küresel resesyon ihtimali güçleniyor ABD iktisadı iki çeyrek üst üste daraldı Çin beklenmedik bir fren yaptı Dünyanın en büyük ekonomileri yavaşlıyor
• Artan enflasyonla gayret için ABD faiz oranlarını yüzde 3 13 e çıkardı yıl sonuna kadar 1 25 puanlık artış bekleniyor Avrupa Merkez Bankası da yıllar sonra artırıma giderek yüzde 0 75 e çıkardı Fakat enflasyon inatla yüksek kalmaya devam ediyor
• Borsalarda ayı piyasası hâkim Wall Street yüzde 25 geriledi ABD de son 6 aydaki faiz artış suratı yakın geçmişin en agresif faiz arttırımı oldu tahvillerde tarihin en berbat yılı yaşanıyor
• ABD de konut fiyatları son 10 yıldır birinci sefer düşüyor
• ABD nin ulusal borcu 31 trilyon dolara çıktı son 3 yılda 8 trilyon dolar yüzde 35 arttı
• ABD Doları çok güçlendi Dolara karşı son bir yılda Euro yüzde 14 8 Japon Yeni yüzde 23 İngiliz Sterlini yüzde 18 Çin Yuanı yüzde 9 kıymet yitirdi En çok gerileyen para ünitesi yüzde 53 ile Türk Lirası oldu Onu yüzde 34 ile Arjantin Pesosu izliyor

BORSALARDA YÜKSELİŞ RALLİSİ BEKLENTİSİ ŞİMDİLİK ERTELENDİ

Son olarak şunu da ekleyelim 7 Ekim Cuma günü ABD’de işsizlik dataları açıklandı Eylül ayında ülkede işsizlik oranı yüzde 3 5’e düştü Evvelki ay yüzde 3 7’ydi Bu data borsalarda FED’in faiz artırımlarına karşın istihdam yaratıldığı ve işsizliğin azaldığı ve bu durumda faiz artırımlarının süreceği halinde yorumlandı Bunun üzerine kapanışta Dow Jones endeksi yüzde 2 1 630 puan gerileyerek 29 296 puana S P 500 endeksi ise yüzde 2 3 düşüşle 3 639 puana indi

Daha da berbatı borsalarda ayı piyasasının devam edeceğine ait karamsar hava artarken bir yükseliş rallisi beklentisi şimdilik ertelendi

Kaynaklar

www gcaptain com www hellenicshippingnews com www navlun com tr www yatirimkredi com www paraanalız com www ntv com tr www cnbc com www investing com www mckinsey com