(16-22 Ocak Haftası)
PAZARTESİ
*Peru Kongresi, ülkede yaşanan politik kaosu münasebet göstererek, yeni hükümetin güvenoyu oylamasını bilinmeyen bir müddetliğine erteledi.
*Venezuela adaleti, terörle kontaklı kabahatleri olduğunu açıkladığı eski milletvekili Julio Borges’in yakalanması için Interpol’den Kırmızı Alarm vermesini istedi.
*Paraguaylı Savcı Marcelo Daniel Pecci, 10 Mayıs 2022’de uğradığı bir suikast sonucu hayatını kaybetmişti. Kolombiya Başsavcılığı, Pecci’yi öldüren iki kişinin yakalanarak tutuklandığını bildirdi.
*Kolombiyalı dört asker Cauca’da, Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia (FARC) – [Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri] muhalif kanadı tarafından kaçırıldı.
*Arjantin’in Chubut eyaletinde bulunan ve And Dağları’nın bir yükseltisi olan Currumahuida zirvesindeki ormanlıkta büyük bir yangın çıktı. Yetkililer, yangını söndürmek için harekete geçti.
*Dünya Bankası, Karayip ülkeleri sıhhat sisteminin düzeltilmesi için 40 milyon dolarlık yardım kararını onayladı.
SALI
*Meksika’da, Sinaloa Karteli’nin kurucusu ve başkanı Joaquín Archivaldo “El Chapo” Guzmán’ınoğlu Ovidio Guzmán Lopez’in, 5 Ocak’ta Culiacán’da güvenlik görevlilerince yakalanıp başşehir Ciudad de México’ya götürülmesinin akabinde, Kartel üyeleri ile güvenlik güçleri ortasında yaşanan çatışmalar yer yer devam ediyor. Kartel üyeleri, bu sefer de Meksika-ABD hududunda bir ABD İHA’sını vurdu. “El Chapo” Guzmán ise, Meksika hükümetine “beni ABD’den alın ve Meksika’da bir hapishaneye yerleştirin” bildirisi gönderdi.
*Meksika güvenlik güçleri, Baja California eyaletinde bir depo içinde stoklanmış halde 100.000 fentalin hapı, 77 kilo metamfetamin, 75 fişek ve 5 silah ele geçirdi.
*Ekvador Cumhuriyeti’nde, 2022 yılı içinde 100.000 kişi başına 25 olaya denk gelen 4.603 şiddetli vefat yaşandı. Bu sayı, Latin Amerika ülkelerinde 2022 yılında yaşanan şiddetli mevt olaylarındaki en yüksek oran oldu.
*Guyana Devlet Lideri İrfaan Ali, Hindistan’ın kendilerinden uzun vadeli petrol alım muahedesini kısa bir mühlet sonra imzalayacağını açıkladı.
*Arjantin, 2018 yılında IMF’ten aldığı 45 milyar dolarlık borcun vadelerinden biri olan 641 milyon doların ödemesini gerçekleştirdi.
*Şili’nin Patagonya bölgesinde 75 milyon yıl önceye tarihlenen Megaraptor çeşidi tüylü dinozor fosili keşfedildi.
*Meksikalı roman ve oyun muharriri Luisa Josefina Hernández, 94 yaşında hayatını kaybetti. Arthur Miller, Bertolt Brecht ve William Shakespeare çevirileri de yapmış olan Hernández, yapıtlarında çağdaş roman lisanının gelişmesine yaptığı katkı ile dikkat çekiyordu.
ÇARŞAMBA
*Peru’nun Puno eyaletine bağlı Macusani kentinde, Devlet eski Lideri Pedro Castillo yandaşları ile güvenlik güçleri ortasında çıkan çatışmada iki kişi öldü. Bu ölümlerle bir arada, 7 Aralık 2022’den bu yana Castillo yandaşı 45 kişi hayatını kaybetmiş oldu. Öte yandan; ülkenin büyük kısmında yaşanan OHAL’in yarattığı abluka nedeniyle, tıbbi yardım alamadıkları için hasta bir bayan ve yanı sıra, gebe bir bayan da hayatlarını kaybetti.
*Ekvador Cumhuriyeti hükümeti, petrol sondaj şirketi Petroecuador da dahil olmak üzere altı devlet şirketindeki 13 üst seviye yöneticinin, yaptıkları yolsuzluklar nedeniyle vazifelerinden alınıp adalete teslim edildiğini açıkladı.
*Kolombiyalı dört asker Pazartesi günü, Cauca’da, Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia (FARC) – [Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri] muhalif kanadı tarafından kaçırılmıştı. FARC muhalif kanadı, bu dört askeri rastgele bir fidye, vb. talepte bulunmadan bugün hür bıraktı.
*Kolombiya, güç geçişini teşvik etmek ve Amazon’daki ormansızlaşmayı denetim altına alma planını uygulamak için Interamericano Desarrollo de Banco (IDB) – [Amerikalılar Ortası Kalkınma Bankası]’ndan 73 milyon 500 bin dolar alacak.
*Küba Devlet Lideri Miguel Díaz Canel, Rusya ile varolan işbirliği projelerini geliştirmek için başşehir Havana’da bir küme Rus iş insanını ağırladı.
*Arjantinli tiyatro oyuncusu, direktör ve oyun muharriri Louis Agustoni, 80 yaşında hayatını kaybetti. Agutoni, tiyatro alanında; Moliére, Argentores ve Ace dahil, birçok mükafata layık görülmüştü.
*Meksikalı bestekar Victor Dagoberto Rasgado Flores, 64 yaşında hayatını kaybetti. Flores’in besteleri, ülkesi Meksika’nın yanı sıra ABD, Hollanda ve İtalya’da da icra edilmişti.
PERŞEMBE
*Peru’da, Castillo yandaşları ile güvenlik güçleri ortasında Arequipa, Cusco ve Juliaca havaalanlarında çıkan çatışmalarda bir protestocu öldü, çok sayıda yaralı var. Bu son mevtle birlikte, hayatını kaybeden Castillo yandaşı sayısı 46’ya ulaştı.
*Brezilya’da, 8 Ocak’ta yaşanan Bolsonaro yandaşlarının darbe teşebbüsünün akabinde, Devlet Lideri Luiz Lula da Silva, polis teşkilatında büyük bir paklığa girişti. Misyondan el çektirilen müfettişler ortasında, Personel Partili seçmenlerin oy kullanmasında zorluk çıkarma teşebbüsleriyle tanınan Virgilio de Paula Tourinho da var.
*Ekvador Cumhuriyeti’nde onbinlerce personel, başşehir Quito başta olmak üzere ülkenin aşikâr başlı kentlerinde, 5 Şubat’ta değiştirilmesi planlanan mevcut toplumsal güvenliği savunmak ismine protesto şovları düzenledi.
*Kolombiya Devlet Lideri Gustavo Petro, Cauca eyaletine bağlı Jamundi kentinde; birinci işaretlerini Kasım 2022’de veren ve muhakkak aralıklarla devam eden güvenlik krizi nedeniyle, Dünya Ekonomik Forumu Toplantısı’ndan ayrılıp ülkesine geri döndü. Jamundi’de, en son, bir süpermarket önünde kimliği bilinmeyen bireylerce bomba patlatılmıştı.
*Arjantin askerleri, Birleşmiş Milletler Barış Gücü misyonunu yerine getirmek hedefiyle bugün Kıbrıs’a hakikat yola çıktı.
*Jamaikalı atletizm efsanesi Usain Bolt’a ilişkin bir yatırım banka hesabından 12 milyon 700 bin dolar kayboldu.
CUMA
*Peru’nun Puno bölgesinde bir polis casusu, Castillo yandaşlarının üzerine ateş açarak provokasyon yarattı ve altı kişinin yaralanmasına neden oldu. Bunun üzerine Castillo yandaşları bir gümrük binası ve bir polis karakolunu ateşe verdi. Cusco kentinde ise, güvenlik güçleri, zırhlı araçlardan protestocuların üzerine ateş açtı.
*Venezuela Devlet Lideri Nicolás Maduro, İspanya eski Cumhurbaşkanı José Louis Rodríguez Zapatero’yu, hükümetle muhalefet ortasında başlayacak görüşmelerde arabulucu olması için Venezuela’ya çağırdı. Zapatero birinci görüşmeyi bugün, Maduro ile gerçekleştirdi.
*Meksika Sıhhat Bakanlığı, kendi ürettikleri anticovid aşısı ‘’Patria’’nın, klinik gelişiminde son basamağa geldiğini açıkladı.
*Arjantin Savunma Bakanı Jorge Taiana, İngiltere’den; 1833’ten beri İngiliz denetimi altında olan Malvinas (Falkland) Adaları’nın egemenliği konusunda kendileriyle diyalog kurma tekliflerini kabul etmesini talep etti. Arjantin, 2 Nisan 1982’de Malvinas’ı ele geçirmek için askeri harekat düzenlemiş, lakin İngiltere’yle çıkan bu savaşı 14 Haziran 1982’de kaybetmişti.
*Arjantin’in Santiago del Estero kentine 156 Km. uzaklıkta 6,5 şiddetinde bir zelzele meydana geldi.
*Dominika vatandaşı Elvis Francois, 26 Aralık 2022’de, Hollanda’nın sömürge ülkesi Sint Maarten’de bir yelkenlinin tamirinde çalışırken, dalgaların sürüklemesiyle açık denize savrulmuştu. Kolombiya donanması Francois’i ve yelkenliyi buldu. Francois, bu müddet boyunca domates sosu, sarımsak ve bulyon küpü yiyerek hayatta kalmayı başardı.
*Perulu şair, hikaye ve roman müellifi Oscar Colchado Lucio, 75 yaşında hayatını kaybetti. Lucio, bilhassa, yarattığı Andean (yani And Dağları’na özgü) karakteri “Cholito”nun serüvenleri ile tanınıyordu.
CUMARTESİ
*Peru’nun başşehri Lima’da toplanan binlerce Castillo yandaşı protesto şovları gerçekleştirdi. Kelam konusu şovlara müdahale eden güvenlik güçleri eliyle 16 kişi öldü, 60’ı aşkın kişi de yaralandı. Bu son ölümlerle birlikte, 7 Aralık 2022’den bu yana Castillo yandaşı 62 kişi hayatını kaybetmiş oldu.
*Kanadalı petrol şirketi Parex Resources, Ejército de Liberación Nacional (ELN) – [Ulusal Kurtuluş Ordusu]’nun oluşturduğu tehdit nedeniyle Kolombiya’daki faaliyetlerini askıya aldığını açıkladı.
*Brezilya Devlet Lideri Luiz Lula da Silva, ordu kumandanı General Júlio César de Arruda’yı vazifesinden aldı. Arruda’nın yerine vazifeye General Tómas Miguel Ribeiro Paiva geldi.
*ABD Güney Komutanlığı Lideri Laura Richardson, basınla yaptığı bir görüşmede “zengin kaynakları ve az toprak elementleriyle, günümüz teknolojisi için gerekli olan lityumun Arjantin, Bolivya ve Şili’de ağır formda (Dünya lityum kaynağının yüzde 60’ı) bulunduğunu” lisana getirerek, bu lityum üçgeninin ABD için kıymetli ve vazgeçilemez olduğunu söyledi.
*UNESCO, 2022 yılı içinde Latin Amerika’da öldürülen gazeteci sayısının 44 olduğunu açıkladı.
PAZAR
*Kolombiya hükümeti 4 Ocak’ta; Ejército de Liberación Nacional (ELN) – [Ulusal Kurtuluş Ordusu] ile yaptıkları barış görüşmelerinin tıkanması sonucu, ELN ile süreksiz ateşkes mutabakatının askıya alındığını; tıpkı cinsten görüşmeleri Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia (FARC) – [Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri] muhalif kanadı ile de yaptıklarını ve FARC ile ateşkesin sağlandığını açıklamıştı. Bugün, hükümet ile ELN ortasında Venezuela’nın başşehri Caracas’ta inanılmaz bir toplantı gerçekleşti. Toplantının akabinde hükümet ve ELN ortak bir bildiriyle, 13 Şubat’ta Meksika’da tekrar bir ortaya gelerek, ateşkesin koşulları üzerine masaya oturacaklarını açıkladı.
*Meksika’da, Sinaloa Karteli’nden sonraki en büyük Kartel olan ve kurucusu-lideri Nemesio Rubén Oseduera “El Mencho” Cervantes buyruğunda hareket eden Jalisco Nueva Generación, Albay Héctor Miguel Vargas’ı, Coalcomán kentinde öldürdü.
*Arjantin ve Brezilya, ortak bir para ünitesi oluşturulmasına ait hazırlık çalışmalarına Şubat ayı prestiji ile başlayacak.
*Antigua ve Barbuda’da yapılan genel seçim sonuçlarına nazaran; Antigua ve Barbuda Emekçi Partisi, Meclis’teki 17 sandalyenin 10’unu kazanarak iktidara geldi. Birleşik İlerici Parti 6 ve Barbuda Halk Hareketi de 1 sandalye elde etti. Ülkenin başbakanı, Antigua ve Barbuda Emekçi Partisi Genel Lideri Gaston Browne oldu.
*Papa 1. Franciscus, Vatikan’daki Pazar ayini sonrası yaptığı konuşmada, Peru’daki şiddet hareketlerinin bir an evvel durdurulmasını ve yetkililerden, insan haklarına tam hürmet duyarak diyalog yolunu açmalarını istedi. Papa bu konuşmayı yaparken, Peru güvenlik güçleri, başşehir Lima’da 200’ü aşkın Castillo yandaşına gözaltı uyguluyordu. Öte yandan; Milletlerarası Af Örgütü, Peru güvenlik güçlerinin, Lima’da protestoculara karşı uyguladığı orantısız gücü kınayan bir açıklama yayınladı.
*ABD’li tahlil ve danışmanlık şirketi Gallup’un yaptığı bir araştırma anketine nazaran, Nikaragua halkının yüzde 73’ü, ülkelerine ve hayata dair olumlu hisler taşıyor.
*Panamá’da uzun yıllardır düzenlenen ve bir geleneğe dönüşen Las Mil Polleras (Bin Etek) Geçit Merasimi, Pandemi nedeniyle durdurulmuştu. Bugün Panamá’nın başşehri Ciudad de Panamá’da, dünyanın farklı yerlerinden ve her yaştan 10.000’i aşkın bayanın katıldığı merasim, tekrar gerçekleştirildi.
Monika Ertl’in kıssası:
17 Ağustos 1937’de Almanya’nın Münih kentinde doğar, sadık bir Nazi üyesi olan babanın kızı olarak Monika. Belgesel imalcisi, kameraman ve direktör olan Monika’nın hayatı, Ernesto “Che” Guevara’nın öldürülmesiyle değişik bir kıssaya evrilir. Tam ismiyle Ernesto de la Serna “Che” Guevara; General Roberto Quintanilla Pereira’nın başında bulunduğu Bolivya ordusundan Albay Joaquín Zenteno Anaya ve CIA vazifelisi Felix Rodríguez’in buyruğu altındaki askerlerce Santa Cruz eyaletine bağlı La Higuera (İncir Ağacı) kasabasında 9 Ekim 1967’de infaz edildi.
Monika’nın babası Hans Ertl, 2. Dünya Savaşı sonrasında, ailesi ve “Lyon Kasabı” lakaplı Nazi subayı Klaus Barbie’yle birlikte Almanya’dan kaçarak Bolivya’ya yerleşir ve orada küçük bir çiftlik kurar. Klaus Barbie ise, Servicio de Inteligencia del Estado (SIE) – [Devlet İstihbarat Servisi] elemanlarını eğitme vazifesini üstlenir. Genç Monika, Bolivya’yı ve alt sınıfları tanımaya başlarken, tıpkı vakitte Bolivyalı belgesel sinema imalcisi Jorge Ruiz ile de tanışır. Bir Nazi’nin kızı olan Monika, süreç içinde artık bir sosyalist ve belgesel sinemacıdır. Monika, “Che”nin öldürülmesinin akabinde, Bolivya Kurtuluş Ordusu saflarına katılır. “Che”nin mevt buyruğunu veren General Pereira ise, Latin Amerika’da öncelikli maksat haline geldiği için, hükümet tarafından Almanya’nın Hamburg kentine konsolos olarak atanır. Monika’nın gideceği yol muhakkaktır artık: “Che”nin doğduğu Latin topraklarından, kendi doğduğu Alman topraklarına… 1 Nisan 1971’de, Bolivya’nın Hamburg Konsolosluğu’na gelen Avustralya geçersiz pasaportlu Monika, Pereira’nın odasına girdikten 10 dakika sonra silahını çıkartıp üç el ateş ederek onu öldürür. Konsolosluktan, yakalanmadan kaçmayı başarır ve Bolivya’ya geri döner. Monika, iki yıl sonra, 12 Mayıs 1973’te babası Hans ve küçüklüğünden beri “amca” dediği Klaus Barbie’nin, kendisine hazırladıkları bir pusuya düşürülüp öldürülür. Monika Ertl’in naaşı, yeri aşikâr olmayan isimsiz bir mezarlığa defnedilir.
