Türkan Elçi, CHP’ye üye olmasıyla ilgili tenkitlere Ot Mecmuası’nın nisan ayı sayısında yayınlanan yazıyla karşılık verdi.
Elçi’nin ‘Kuyunun tabanında kurbağalar’ başlıklı yazısı şöyle:
“akın var
güneşe akın!
güneşi zapt edeceğiz
güneşin zaptı yakın!”
‘Güneşi İçenlerin Türküsü’ bir jenerasyonun üniversite amfilerinde, dersliklerinde, kantinlerinde Nazım Hikmet’in hararetle okunan şiirlerinden biriydi. ‘Güneşi zapt edeceğiz’ dizesi birden fazla gencin hançeresini delip kentlere dağılırdı. Şiirler okunurdu Ahmet Arif’ten, Nazım’a uzanırdı hissin elleri. Sol dünyanın ışığıyla yazılmış kitaplar koltuk altlarında pek de afili. Yılanın kabuk değişmesi üzere kabuk değiştirecek yeni dünyaya adım atan bir jenerasyon. Yılan deri değiştirir de insan evladı neden yapamasındı? Güneşi zapt etmek niyetiyle göğe tırmananlar derisini niçin değiştiremesindi?
Göğe tırmanıp güneşi zapt etmek isteyen jenerasyonların üzerinden zulüm geçti, mevt geçti, güneşe inananların birçok öldürüldü, tutuklandı, kiminin kemiklerine ulaşılamadı. Geride kalanların kimi sustu, kiminin lisanı biley taşında bilendi, komşu komşusuyla ayrıştı, kendisine benzemeyeni düşman belledi. Toprağın kalbine ecdat kılıcıyla hudut çizdi muktedirler, toprak kanadı. Mahallelere bölündü toprağın bağrı, cesetlerden bentler örüldü, duvarlar yükseldi. Vefat imrendirilirken ölüler yarıştırıldı, ne de olsa ölülerden itiraz gelmez, beis yoktu. Kimi mahalleler vatan dedi, bayrak üzerine yemin içti, and olsun, hamdolsun dedi, dua ile kendine benzeyeni selamlarken Allah’ın öteki kullarını unuttu. Adaleti olmayan kılıcın gölgesi düştü toprağa. Mahalleleri birleştiren köprüler yıkılırken herkes Sırat Köprüsü’nden geçti. Çöplükteki horozların lisanı ahkâm kesti, kendi çöplüğünün lisanına kendi renginden dikenler ekti. Kaleler ve fildişi kuleler yükseldi çöplüklerde, karanlığın ortasında yerleri ışıl ışıl. Kuyular vardı her mahallede, kuyuların tabanında kurbağalar. Gökyüzü kuyunun ağzı kadardı. O denli vırak vırak kendi sesine tapan kurbağalar. Kendi kulaklarını ve yandaşlarını sağırlaştıran kurbağalar.
Dünya döndü, vakit geçti, yıl değişti, kuşak değişti, lisan değişti. En çok buna horozlar şaştı, karar kesti. An geldi kendi mahallesine karşı çıkanlar, ortak lisanın meydanında vuruldu, gün kayboldu, mahallelere karanlık indi. Ömrün kutsallığına inananların lisanında acı bir figan: “Er meydanında vicdan vurulurken kaybolur güneş. Kaybolanı nasıl zapt edeceksiniz? Nasıl?” Karşı mahallelerden diğer öteki itirazlarla titreyen sesler. Bentlerin arkasında birden fazla vakit dehşetten kendini gizler efgan. Ölülerin ve mevtin lisanıyla konuşunca kaleler, kuleler ve yanında hizalanan sakinler, vicdanlıların kendi mahallesine itirazı, mecburi sukuta sığınır. Kurulan tezgâhlarla, oynanan oyunlarla mahallelinin zihninde karşı mahalle korkulası heyuladır amansız.
Güneşi zapt edenlerden geride kalanların ayakları havada asılı kaldı. Karşı mahallelerde kendisi ve günün birinde geride bırakacağı toprak için avuçları yüzlerinde Allah’a dua edenler kul hakkını unuttu. Mevsimler döndü, kış geçirdi topraklar. Ölüler kar altında sessiz uyurken dünya durdu ve an geldi vefat kokusunu üzerinde taşıyan bayanlar kendi yürek lisanıyla konuştu. Köprüler kuruldu yolu olmayan mahalleler ortasında. Ölülerin sesleriyle bezenmiş mahallelerin altı, çatır çutur fay çizgileriydi artık. Kaleler sallandı, fildişi kulelerin dişi kırıldı. Şedit lisanlı horozlar korosu bangır bangır ve yandaş bando ekibinin ayakları rap rapken arş marş ileridir tüm yollar.
Ve an gelir, vakit geçer, bayanlar seslenir yokuş yollara. “düşlerin yalnızlığında dalgalanan ovaları taşıdık avuçlarımızla/ geceye su içirdik ağarsın dedik/tebessümleri taş teneşirlerden toplayarak” dizelerini duymayanların ayakları gece gündüz bitmeyen rap raptır.
“Yıkılan köprülerin altından sallarımızla karşı kıyılara ulaştık/gözlerimizdeki yas izlerini ve mezarlıklardan topladığımız karanfilleri suya bıraktık.” Vefatın soğuk yüzünü gören, köprüler inşa eden bayanların sesini duymayanların ayakları tekrar rap raptır…
Her mahallenin horoz korosu soloya karşı bangır bangır: “Döksün herkes eteğindeki gizli taşları. Mahalle kaçkınlarını taşlamak bizden yana cevazdır.”
Göğe tırmanıp güneşi zapt etmek isteyenlerin ulvi mirasını taşıdığını tez edenlerin lisanlarında taraflı sessizlik ve boyunlarında meramını kaybetmiş bir seyahat öyküsü. Meğer güneşe seyahatin nihayetinde mutlak şahsî özgürlük, ömür hakkının kutsallığı, insanın insan olmaktan doğan hakları, temel hak ve özgürlükler, onurlu ömür, eşitlik, bayanın özgürleşmesi üzere hülyalar vardı.
Ve Nazım’ın “akın var/güneşe akın!/güneşi zapt edeceğiz/güneşin zaptı yakın!” dizelerinden diğer “Anamız, avradımız, yârimiz. Ve güya hiç yaşamamış üzere ölen. Ve soframızdaki yeri öküzümüzden sonra gelen kadınlarımız” dizeleri de vardı. (HABER MERKEZİ)
Meydanlara bayanlar çıktı, sofrada öküzden sonra gelen yerine itiraz için. Biz de varız demek için. Haksızlık nerden gelirse gelsin karşısındayız demek için. Mahallelerin bendinden yükselen feveranda tek sesli efrat “Bir bayan, hudutları çizili mahalleye biatla muteberdir. Yaptıkları, eyledikleri hoş de olsa, mahallelinin nazarında keenlemyekündür.”
Efradın yeni ceketinin zımnî cebinden köhne çağların pervasız kelamları dökülür. Ne de olsa her mahallenin yobazları başkalarına emsal vakitle. Güneşi zapt edenlerden geriye kalanların havada sallanmaktan yorgundur ayakları. Zulüm karşısında susmuş lisanları. Halbuki bayanların gayretini konutuyla, çocuğuyla, eşiyle, mahallesiyle sınırlayanların karşısında bayanların kan göllerini kurutacak elleri, yeni bir dünya kuracak kadar güçlü sesleri vardır.”
