ANKARA – İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu’na yönelik mahpus cezası ve siyasi yasak kararı seçim öncesi canlanan siyaseti daha da hareketlendirdi. Cumhurbaşkanlığı adaylığı tartışmalarını düzgünce gün yüzüne çıkaran, iktidarın yargıyı “aparat” olarak kullandığı değerlendirmeleri yapılan ceza kararının akabinde Altılı Masa önderleri İmamoğlu’na dayanağını Saraçhane’de gösterdi. İktidar kanadı cezanın akabinde “yargı bağımsızlığını” işaret etse de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan sessizliğini korudu.
Kamuoyunun nabzını yakından izleyen araştırma şirketi yöneticileri İmamoğlu’na yönelik ceza kararının seçmenler ve siyaset üzerindeki tesirini kıymetlendirdi. AK Parti’deki yükselişin bu kararla duracağını düşünenlerin yanı sıra kelam konusu adımın “kimin yararına” olduğuna karar veremeyenler de var.
‘ADAYLIK KONUSUNU BULANIKLAŞTIRAN BİR KARAR’
Yöneylem Toplumsal Araştırmalar Merkezi Genel Koordinatörü Derya Kömürcü’ye nazaran Ekrem İmamoğlu’na yönelik mahpus cezası “çok cüretkar” bir karar. İktidarın topluma ve muhalefete “Yapabileceklerimizin hududu yok” iletisini çok net verdiğini belirten Kömürcü’ye nazaran muhalefet ve toplum tarafından verilen reaksiyon karşısında AK Parti’de bir tedirginlik görülüyor.
Türkiye’de seçmenlerin bu cins mağduriyetleri kendine yakın hissettiğini ve o mağduriyete sebep olanları cezalandırmada kararlı bir biçimde durduğunu belirten Kömürcü, “Seçimler bağlamında, bilhassa cumhurbaşkanlığı seçimleri bağlamında Altılı Masa’yı kuvvetlendiren bir karar” dedi.
İmamoğlu’nun cumhurbaşkanlığı adaylığı yorumlarının süratli bir formda yapıldığını belirten Kömürcü, “Tam aksine adaylık konusunu çok bulanıklaştıran bir karar. Yasağın hakikaten olup olmayacağı, Yargıtay’da onanıp onanmayacağını bilmediğiniz bir ortamda birini aday yapmak çok kolay değil. Seçimde cumhurbaşkanı adayı olur olmaz ancak bu karar önümüzdeki 10-15 yıl İmamoğlu’nun Türkiye siyasetinde çok güçlü bir siyasal figür olacağını gösteriyor” tabirlerini kullandı.
Muhalefetin son iki üç aydır dağınık imajlar verdiğini, İmamoğlu’na yönelik kararın akabinde verilen ortak fotoğraf ile bu dağınıklık havasını üzerlerinden attıklarını belirten Kömürcü’ye nazaran “İsmi muhakkak olmayan muhalefet adayı avantaj sağladı.”
‘İKİ GÜNDE KAZANANI KAYBEDENİ MUHAKKAK OLAN BİR SÜREÇ DEĞİL’
İmamoğlu’nun cumhurbaşkanı adaylığının kararla birlikte “sıkıntıya girmiş olsa” da siyaseten çok güçlendiğini, Meral Akşener’in birinci andaki reaksiyonu ve yaptığı konuşmayla tesirli olduğunu söyleyen Kömürcü, CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’na ‘Almanya ziyareti’ nedeniyle yöneltilen tenkitleri ve bu süreçten tarafların nasıl etkilendiğini şu sözlerle kıymetlendirdi:
“Bu durum Kemal Kılıçdaroğlu’nun cumhurbaşkanı adaylığı konusunu güçsüzleştiren değil tam bilakis güçlendiren bir tesir yaptığını düşünüyorum. Kaybeden iktidar ancak neyi ne halde karşılayacaklarına nazaran bu durum değişir. Bu karar alındıysa bunun sonuçları olacaktır. Ekrem İmamoğlu’nun belediye başkanlığından alınması üzere bir durumda muhalefetin set çekmesi lazım. Seçime altı ay kala çok kıymetli bir silahın iktidarın eline geçmesi demek. O vakit iktidar çok mu kaybetti avantaj mı elde etti o vakit konuşmak gerekir. Adaylık sorunu bir tıp tartışmaya dönüşürse iktidar avantaj sağlar. İmamoğlu’na bakıldığında aday olsa kesin kazanacak insan diye bakılıyor. Başka taraftan da seçimin bir gün öncesine kadar yasaklanabilecek ve muhalefeti adaysız bırakabilecek de bir durumda. Bütün bunların çok uygun analiz edilmesi gerekir. İki günde kazananı kaybedeni muhakkak olan bir süreç değil. “
‘AYNI DURUM İMAMOĞLU İÇİN DE GEÇERLİ’
Aksoy Araştırma Kurucusu ve Toplumsal Demokrasi Vakfı SODEV Lideri Ertan Aksoy’a nazaran Türkiye’de artık olağandışı her şeyin olağanlaştığı bir devir yaşanıyor. Seçmenlerin siyasi rekabeti önemsediğini ve bu rekabeti hakkaniyetli olmaktan çıkaran durumlarda ise büyük reaksiyon gösterdiğini belirten Aksoy, “Burada bir hak gaspı ortaya çıktığı için seçmen tarafındaki tepkinin yüksek olacağını öngörebiliriz. Mağduriyet yaşayan İmamoğlu geri çekilse bir karşılığı olmayabilir lakin mağduriyet karşısındaki duruş seçmenin dayanağını kazandırıyor. İmamoğlu’nun da muhalefetin de yaptığı bu. Seçmende mümkündür ki manalı bir karşılığı olacak. Geçmişte Erdoğan yargılanırken geri adım atmadığı için seçmenin gözünde Erdoğan oldu. Bugün birebir durum İmamoğlu için de geçerli” diye konuştu.
‘AK PARTİLİ SEÇMENLERDE NASIL KARŞILIK BULUR?’
İmamoğlu’na yönelik mahpus cezası kararının AK Partili seçmene nasıl yansıyacağını kıymetlendiren araştırmacı Aksoy, “AKP çok büyük oranda çekirdek seçmenine dayanmış durumda. Bu geride kalan çekirdek seçmeninde manalı bir kopuş yaratır mı sorusuna evet diyemeyiz” dedi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Siyaset en temelinde sonuç alma sanatı. Muhalefete de bu olumlu sonucu aldıracak olan şey bugün AKP’de kalan seçmen değil, geçmişte AKP’den kopmuş olan seçmen. TOGG’un banttan indirilmesi, konut, KYK üzere beklentilerle son iki ayda AKP’de yüzde 3,2 puan artış olmuştu. Olasıdır ki bu durum o sonlu artışı da ortadan kaldırabilir. Bu seviyede hakkaniyetsiz bir tavır var zira. Ortada bir yolsuzluk vazifesi berbata kullanmak yok. Bu seçmenin adalet hissini zedeleyecek bir durum. Mümkündür ki AKP’den kopan seçmenin geriye dönmeme kararlılığını karşılayan durum oldu. İmamoğlu kararıyla yükselen AK Parti frene bastı. Yakın gelecekte mümkün bir yükseliş ihtimaline set vurdu.”
‘BUNUN ÜZERİNDEN SOKAKTA PROPAGANDA YAPAMAZLAR’
Altılı Masa’nın adayını belirlerken bu son yaşanan durumu da birçok parametreden biri olarak ele alacağını söz eden Ersoy, bu kararın AK Parti’ye tesirine dair ise şunları söyledi:
“İktidar açısından şöyle sıkıntı bir durum var; yaklaşık iki yıldır iktidar muhalefet tarafından savunmaya düşürülmüştü. Son iki ay içinde bundan bir formda çıkabilmişti. Bu kararın açıklandığı ceza kararından bu yana iktidar tekrar savunmada. Münasebetiyle bu savunmaya düşme halinden kaynaklı bu kararın yine gözden geçirilme ihtimalini yüksek görüyorum. Ben tüzel sürecin hızlanıp bir üst mahkemede bozulma ihtimalini AKP’nin gündeme alma mümkünlüğünü yüksek buluyorum. Bunun üzerinden sokakta propaganda yapamazlar. AKP’li yetkililer sokağa çıktığında beşerler yolsuzluk yok, vazifesi berbata kullanmak yok diye soracaklar.”
‘ERDOĞAN’IN, İMAMOĞLU’NU, EN ÇOK ÇEKİNDİĞİ SİYASETÇİ OLARAK GÖRDÜĞÜ ALGISI EPEY GÜÇLENDİ’
Toplumsal Tesir Araştırmaları Merkezi (TEAM) Yöneticisi Ulaş Tol’a nazaran cezanın amacı İmamoğlu’nun cumhurbaşkanlığı adaylığını engellemek. Lakin kararın bu durumun tersine “görece zayıflamış” olan İmamoğlu adaylığı opsiyonunu daha aktif bir biçimde gündeme taşıdığını söz eden Tol, “Bu kararla Erdoğan’ın, İmamoğlu’nu, en çok çekindiği siyasetçi olarak gördüğü algısı epeyce güçlendi. Çok açık ki bugün ikisinin yarıştığı bir seçim olsa fark anketlere yansıyandan çok daha yüksek olur. Fakat siyaset çok denklemli. İmamoğlu’nun tek ve hatta birinci kulvarı bu değil. Evvel bir sefer aday olmayı istemesi, partisinin, Altılı Masa’nın dayanağını alması gerekiyor” dedi. Tol kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Aday olduğu takdirde cezanın nihaileştirilmesi sürecinin hızlandırılması ve en uygun momente neticelendirilmesi olası. Bu durum bile muhalefete fayda ancak iktidarda bu muhasebeler uzun vakittir yapılamıyor (belki yapabilenler de susuyor), o yüzden bu olmaz denilemez. Buna karşın muhalefet İmamoğlu’nu adaylığının düşürülme riskini göze alarak aday yapar ve B planlarını da hazır edebilirse, bu gelişmenin sonuçları bariz biçimde muhalefet lehine olacaktır.”
‘HAKSIZLIKLAR YA DA ADALETSİZLİKLER BU KARAR ÜZERİNDE GÜÇLÜ BİR TESİR YAPIYOR’
Türkiye’de seçmenin güçlü bir vicdanının olduğunu, toplumun her türlü rekabette haksızlığa uğrayan tarafı müdafaa, “göz nazaran göre oyunda hile yapan, gücü istismar eden, haksızlık yapan yöneticiyi ya da favori olan yarışçıyı” cezalandırma eğilimi olduğunu belirten Tol, “Dolayısıyla öteki faktörler hesaba katılmadan söyleyecek olursak kararın muhalefete lehine bir tesiri olduğu açık. Lakin bu tesir otomatik ve garanti bir tesir değil” diye konuştu.
İmamoğlu’nun aday kampanyasında tesirli olursa durumun muhalefet lehine olacağını belirten Tol, “Tersine, muhalefet bu durumu birincisi sıradanlaştırırsa ya da CHP idaresinde gözlemlediğimiz hâkim eğilimdeki üzere siyasetin ve Türkiye’nin bir sıkıntısı değil de bir belediye liderinin sorunu olarak tali bir seviyede çerçevelendirmeye devam ederse tesirleri aksine tam da bu kararı alanların isteği tarafta olur. Ne olur, öncelikle bu tavır reaksiyonlarda çıkan enerjiyi soğurarak sönümlendirmiş olur” dedi. Tol şöyle devam etti:
“İkincisi iktidarın ne yapıp edip seçimi kazanacağı hissinin güçlenmesine, karamsarlığın yükselmesine ve sonuç olarak kampanya gücünün düşüşüne tesir eder. Seçimde kararsız ya da oyunu değiştirmeye yakın olan seçmenlerin etkilenmesi kadar, sandığa hangi seçmenin gidip hangisinin gitmeyeceğini değerli bir faktör olacak. Bu cins haksızlıklar ya da adaletsizlikler bu karar üzerinde güçlü bir tesir yapıyor.”
‘MASA DIŞINDAKİ İRADELERE GEREKSİNİMİ OLDUĞU AÇIK’
Tol, yargının İmamoğlu’na yönelik mahpus cezasından kimin ne kazandığı kimin ne kaybettiğine yönelik sorumuza cevabı, “İmamoğlu bir defa yenilmez görülen Erdoğan’ın en güçlü rakibi olduğunu tescilleyerek prestijini artırdı. Prestij notunu son bir yıl içinde kırmış ya da düşürmüş olanlar için dahi, İmamoğlu adaylığı beklentisi yükseldi. Münasebetiyle kısa vadede kaybetme riski olmakla birlikte orta ve uzun vadede İmamoğlu bu gelişmenin en fazla kazananlarından. Kazanımlarının boyutları ve vadesi ise bundan sonraki kendi performansı kadar CHP idaresinin ve Altılı Masa’nın tavır ve kararlarına da bağlı” oldu. Tol kelamlarına şöyle devam etti:
“Öte yandan muhalefet bu açığa çıkan enerjiyi değerlendiremez, değersizleştirir ve seçmeni hesap etmeyen bir strateji ile devam ederse, İmamoğlu kısa vadede etkisizleşebilir. Bu durumda da seçimler sonrasında bu sefer kendi mahallesinde de haksızlığa uğramış bir siyasetçi olarak daha da güçlenerek siyasette sahne önlerinde yerini alır. Kaldı ki Altılı Masa’nın adaylık tartışması haricinde dahi masa dışındaki iradelere gereksinimi olduğu açık. Bunların başında kuşkusuz HDP ön sıradaydı. Artık İmamoğlu’nun da eklendiği söylenebilir.”
‘KILIÇDAROĞLU’NUN ADAYLIĞI FİKRİNİN DAHA GÜÇLÜ SORGULANMASINA YOL AÇTI’
İYİ Parti Genel Lideri Meral Akşener’in “ikinci kazanan” olduğunu belirten Tol, kelam konusu karardan etkilenen başka isimlere dair ise şunları aktardı:
“Bir müddettir bilhassa seyahatler performansı ile kanaat başkanları ve seçmenler nazarında prestij kaybetmekte olan Kılıçdaroğlu ise, bir yandan hadiseyi İstanbul’a yapılmış bir haksızlık olarak çerçevelendirerek değersizleştirdiğini hissettirdi, öbür yandan da olayın öznesini de bâtın özne haline getirerek, buradan İmamoğlu’nun güçlenerek çıkmasını istemediği imgesini verdi. Kılıçdaroğlu’nun olay öncesi ve sonrası mevzuya ilgi ve alaka seviyesi, seçmen ve kanaat liderleri nazarında Kılıçdaroğlu’nun adaylığı fikrinin daha güçlü sorgulanmasına yol açtı; Kılıçdaroğlu adaylığına reaksiyonlu olanların yükselmesine, buna ses çıkarmaktan imtina edenlerin ise ses çıkarmaya başlamasına neden oldu.”
‘KİMİN YARARINA BEN KARAR VEREMEDİM’
GENAR Araştırma İdare Konseyi Lideri İhsan Aktaş’a nazaran AK Parti’nin son altı aydır daima oy artıran bir potansiyeli vardı. İmamoğlu’na yönelik mahkumiyet kararı üzere kararlarda hükümetin suçlanacağını belirten Aktaş, “Bu durum AK Parti’nin ve Cumhur İttifakı’nın lehine değil. Türkiye’de bir hukuk sistemi oturtulmak istendiğinde onun da lehine değil. Doğrusu kimin yararına ben karar veremedim. Sonuç iktidara yarayacak bir durum değil” diye konuştu.
İmamoğlu’nun mahallî seçimleri kazanmasının çabucak akabinde bu çeşit bir yasak kararı gelmesi halinde ‘İçlerine sindiremediler” denilebileceğini lakin bu durumun ortadan kalktığını, İmamoğlu’na cumhurbaşkanlığı adaylığı için verilen takviyenin vakit içerisinde azaldığını söyleyen Aktaş, “Seçmen bu tıp durumlara reaksiyon gösterir. Yansıyı Millet İttifakı ne kadar organize edecek göreceğiz. Adalet Bakanlığı AK Parti’den olduğu için hükümet kanadını eleştirmek bu süreçte daha kolay oluyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ne diyeceği kritik” dedi.
‘BU KARAR ÇIKSIN DA SİYASİ MANADA EKREM BEYEFENDİ BİR PRİM YAPSIN’
Optimar Araştırma Lideri Hilmi Daşdemir’e nazaran muhalefetin İmamoğlu’na ceza kararını bekleyen bir havası vardı. ÂLÂ Parti Genel Lideri Meral Akşener’in yola çıkış sürecini hatırlatan Daşdemir, “Muhalefet etraflarından bir hazırlık yapılması ‘Bu karar çıksın da siyasi manada Ekrem Beyefendi bir prim yapsın’ beklentisi vardı. Bunun en net fotoğrafı Meral Hanım’la Ekrem Bey’in kucaklaşma anıdır. Bir insan bir ceza aldığında üzülür ancak orada bir memnunluk sarılması var. O karar çıktığı için de kesin Ekrem Bey’in aday olacağı ve cumhurbaşkanlığını kazanacağı üzere bir varsayım üzerinden gidiliyor” diye konuştu.
‘AK PARTİ AÇISINDAN BUNUN YETERLİ ANLATILIP ANLATILMAYACAĞI KRİTİK’
Bu etapta kritik sorunun, “AK Parti burada bir taraf olacak mı olmayacak mı? Taraf olarak duracaksa bunu gerçek anlatacak mı anlatamayacak mı?” olduğunu belirten Daşdemir, “İstanbul seçimlerinin tekrarlanmasında seçimin iptal sebepleri çok âlâ anlatılamadı. İptal edilmesine ait ortaya koydukları argümanlar gereğince anlatılamadı ve kamuoyu da bunu anlamadı. Sonucu da 800 bin oy fark ile gerçekleşti. AK Parti açısından bunun âlâ anlatılıp anlatılmayacağı kritik” sözlerini kaydetti.
‘CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’IN AÇIKLAMASI KRİTİK’
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bahse dair açıklamasının değerli olduğunu vurgulayan Daşdemir, Erdoğan’ın kararı eleştirmesi üzere bir durumda sıkıntının “siyaseten kullanılmasının önüne geçebileceği” görüşünü paylaştı. Daşdemir, “Benim görüştüğüm kimi AK Parti’ye yakın çevreler bunun Ekrem İmamoğlu’nun elinde siyasi bir gereç olarak kullanılmasının önüne geçilmesi tarafında bir yaklaşım içerisindeler. Önümüzdeki süreçlerde bu fikrin nasıl olacağı açığa çıkacak” dedi.
