ANKARA – Türkiye, Suriye’ye yönelik siyasetleri, Rusya ile yaptığı S-400 hava savunma sistemi muahedesi, Libya ile imzaladığı deniz yetki, askeri ve güvenlik iş birliği mutabakatları ile dış siyasette çalkantılı bir yılı geride bırakıyor. Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı füzelerin Türkiye’ye gelmesiyle ABD de Türkiye’ye yönelik yaptırımların birinci adımlarını attı. ABD Senatosu Dış Bağlantılar Komitesi’nde onaylanan ‘Türkiye’ye yaptırım’ içeren tasarının ABD Lideri Donald Trump tarafından 20 Aralık’ta imzalanması, Türkiye’ye askeri ve finansal yaptırımların önünü açtı. Öte yandan Trump’a, ‘CAATSA’ olarak bilinen ‘Amerika’nın hasımlarıyla yaptırım yoluyla mücadele’ yasasını uygulaması daveti yapılıyor.
ABD’nin yaptırımları uygulaması durumunda iktisatta kasvetler doğurabileceği telaşı artıyor. Siyasi partiler, ‘yaptırımlar’ gölgesinde 2020 yılını değerlendirirken, yaptırımların ekonomik ve siyasi maliyetlerinin ağır olacağı görüşünde.
CHP İKTİSAT RAPORUNDA CAATSA UYARISI
ABD’nin Türkiye yaptırım atılımı, CHP iktisat raporuna da yansıdı. Rapor nazaran CAATSA Yasası kapsamındaki yaptırımların uygulamaya konulma ihtimali artıyor. Trump’ın hafif tedbirleri seçmesi durumunda yaptırımların Türkiye iktisadı üzerindeki tesirleri kısıtlı kalabilir. Fakat bankacılık sistemine ait yaptırımlar, örneğin mali kurumlar ve bankalar ortasında ödeme ya da kredi transferlerinin yasaklanması durumunda ödemeler sisteminde ve münasebetiyle da iktisatta meşakkatler doğurabilir. Raporda, yaptırımların en geç Ocak 2020’de uygulanmaya başlayabileceği tabir ediliyor.
ÖZTRAK: S–400 YAPTIRIMLARI EKONOMİYİ SARSAR
CHP Genel Lider Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak, Türkiye’nin 2020 yılına derinleşen ekonomik krizle gireceği görüşünde. ABD’deki Halkbank davası, Washington’dan gelmesi beklenen S-400 yaptırımlarının ekonomiyi önemli halde sarsacağını belirten Öztrak, hükümetin bu mevzularda bir tedbir almadığını savunarak şöyle konuştu:
“Milletin yediği ekmekten, içtiği sudan toplanan vergilerle 75 milyar TL’ye İstanbul’a kanal yapacağız diyorlar. Meğer bizim üretken yatırımlara, daha fazla işe, daha fazla kara, daha fazla istihdama muhtaçlığımız var. Bugün Türkiye’nin en değerli ihracat firmaları birer birer kapanıyor. İflaslar, konkordatolar almış başını gitmiş, iktidar önceliği kanala vermiş.”
HAVA SAVUNMA ŞİRKETLERİNE YAPTIRIM ETKİSİ
Pentagon bütçesi ile birlikte onaylanan yaptırımlar nedeniyle yalnızca Eskişehir’in milyarca dolarlık kaybı olacağına dikkat çeken CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, yaptırımların Türkiye’ye maliyetini şu sözlerle açıkladı:
“Rusya’dan alınacak S-400 füzeleri nedeniyle, ABD ile F-35 projesinin iptal edilmesi Türkiye’de en çok Eskişehir’i, Eskişehir merkezli hava savunma şirketlerini, onların alt yüklenicilerini ve münasebetiyle buralarda çalışan binlerce Eskişehirliyi vuracak. Eskişehir’deki 1.Hava İkmal Bakım Merkezi F35’lerin tüm dünyadaki tek ana bakım üssü olacaktı. Dünyadaki tek motor bakım merkezi olacaktı. Yani önümüzdeki yıllarda üretilecek en az bin uçağın motor bakım merkezi burası olacaktı. Buradan kaybımız milyarlarca dolar olacaktır.”
1 MİLYARLIK SAVUNMA SANAYİ İHRACATI VARDI
TEI, Alp Havacılık üzere kıymetli savunma şirketlerinin önemli iş kaybına uğrayacağının da altını çizen Çakırözer, “TEI’nin elinde F-35 de dahil olmak üzere önümüzdeki periyotta 5-6 milyar dolarlık sipariş var. Bu yaptırımlar bu şirketleri direkt etkileyecektir. Bu savunma şirketlerinin işinin durması, azalması demek, silsile yoluyla Eskişehir organize sanayi bölgesinde alt yüklenici pozisyonundaki 40- 50 üreticiyi yakından etkileyecektir. Bu şirketlerin üretimleri sonucu Eskişehir’in ortalama yılda 1 milyar dolar savunma sanayi ihracatı vardı. Neredeyse tamamı ABD’ye. Artık bunu kaybediyoruz” dedi.
Çakırözer, Rusya ile birlikte yürütülen Türk Akım projesi nedeniyle Türk ve milletlerarası güç firmalarına da yaptırım uygulanmasının kelam konusu olduğunu, bu durumun Türkiye’nin egemenlik haklarına müdahale olduğunu kaydetti.
İYİ PARTİ: DİPLOMASİ ÇALIŞTIRILMALI
İYİ Parti Genel Lider Yardımcısı Prof. İsmail Tatlıoğlu, CAATSA yaptırımları konusunda ABD’nin halini gerçek bulmadıklarını, siyasi konjonktüre bağlı bir hal alındığını söyledi. Türkiye ile ABD’nin dış siyaset eksikliklerinin her iki ülkeyi de bu noktaya taşıdığına dikkat çeken Tatlıoğlu, sorunun tahlili olarak da diplomasiyi işaret etti. Tatlıoğlu, “ABD ile Türkiye ortasındaki diplomasinin çalıştırılarak zahmetler soruna dönüşmeden çözüleceği kanaatindeyiz ve takviye veriyoruz” dedi.
ABD’nin Türkiye’ye yaptırım uygulaması durumunda iktisada tesirinin analizini şu an yapmanın hakikat olmadığını tabir eden Tatlıoğlu, Türkiye’yi bu türlü bir psikoloji içine sürüklemek istemediklerini söyledi. Tatlıoğlu, “Dışişleri Bakanlığı’nın bu mevzuda siyaseti gereğince bilgilendirmedikleri kanaatindeyiz. Bunun da güçlü bir siyaset oluşturmada Türkiye’yi eksik bıraktığını düşünüyoruz” diye konuştu.
HDP: MEMLEKETLER ARASI SICAK PARA GİRİŞİNİ ENGELLEYECEK
HDP İstanbul Milletvekili Erol Katırcıoğlu da kelam konusu yaptırımlara ait diplomasi yollarının aktif bir biçimde kullanılması gerektiğini söz etti. Katırcıoğlu, “Türkiye’nin Suriye’de attığı adımlar ve Libya kararları başta olmak üzere dış siyasetteki kararları ile birlikte CATSAA yaptırımlarının uygulanması kuvvetleniyor. 2020 için birtakım kararların alınmasının yabana atılmaması gerekiyor. CATSAA yaptırımları hayata geçerse memleketler arası sıcak paranın Türkiye’ye gelmesi de engellenmiş olacak ve ekonomik dar boğaz giderek artabilir. Bu hususta tedbir alınması gerekiyor” dedi.
