ANKARA – CHP, GÜZEL Parti, Saadet Partisi, DEVA Partisi, Gelecek Partisi ve Demokrat Parti’nin oluşturduğu Millet İttifakı, üzerinde altı ayı aşkın müddettir çalışılan ‘Ortak Siyasetler Mutabakat Metni’ni kamuoyuna deklare etti. Yargıdan sıhhate, eğitimden ulaşıma, etraf siyasetlerinden kültür sanata kadar birçok başlıkta vaatler ve projeler içeren mutabakat metnini eksik bulanlar da yerinde bulanlar da vardı.
Siyaset bilimci ve araştırmacılara nazaran ortak metin son periyot muhalefette görünen “dağınık hali”, bir ortada manzarasına çevirecek nitelikte. Vaatlerin seçmene çok yeterli bir halde anlatılması gerektiğini belirten uzmanlar tek başına seçim beyannamelerinin seçim kazandırmadığı ihtarında da bulundu. Kürt sorunu ve İstanbul Sözleşmesi’ne açıkça metinde değinilmediği tenkitlerini de pahalandıran araştırmacılara nazaran Kürt probleminin hakikatine temas edildi.
‘VAATLER SEÇMENE ÇOK NET ANLATILMALI’
Siyaset Bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun’a nazaran Altılı Masa’nın geçtiğimiz aylarda açıkladığı ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ metni altı partinin iş birliğinde nasıl bir seçim bildirgesi ve hükümet programı açıklayabileceğinin işaretini vermişti.
Ortak Mutabakat metniyle Türkiye’nin mevcut sıkıntılarına siyasal ve yönetimsel açıdan çok geniş kapsamlı bakıldığını tabir eden Tosun, “Bu program iktidara geldikleri takdirde uygulanırsa, kampanya sürecinde seçmenin karşısına çıktıklarında çok düzgün anlatılırsa bence Türkiye’yi dar koridordan çıkarabilecek bir beyannamedir. Bu vaatler seçmene çok net anlatılmalı. Projelerin daha da çeşitlenmesi ve iktidara gelmeleri durumunda uygulamaları gerekiyor” diye konuştu.
‘DENGE GÖZETİLMİŞ, İHTİYATLI GİDİLMİŞ’
İstanbul Sözleşmesi’nin Millet İttifakı’nın metninde açık formda yer almaması bilhassa toplumsal medyada reaksiyonla karşılandı. Memleketler arası mukavelelerden çıkılması kararının Meclis yetkisinde olması vaadinin bu eleştiriyi karşıladığını belirten Tosun, “Altı parti ortasında birazcık istikrar de gözetilmiş ve ihtiyatlı gidilmiş. O seçmen tabanının direkt ürkütülmesin diye bu yapılmış” dedi ve metne getirilen tenkitlere dair şunları kaydetti:
“İnsan hakları ve demokrasiyle ilgili birtakım tenkitler yapılıyor. Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem metni yeterli okunduğunda bilhassa burada görünmeyen konular orada mevcut. Ben eksiklik olarak değerlendirmiyorum.”
‘SEÇİM BEYANNAMELERİNİN TEK BAŞINA SEÇİM KAZANDIRMA TESİRİ YOK’
Siyaset Bilimci Tosun’a nazaran Millet İttifakı’nın seçim sürecinde ortaya koyduğu bu vaatleri seçmene uygun anlatması gerekiyor. Dünyadaki “seçim bildirgeleri seçim kazandırır mı” çalışmalarını hatırlatan Tosun, “Seçim beyannamelerinin tek başına seçim kazandırma tesiri yok” dedi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Beyannameler, bilhassa makul siyasi partilere ait bir kararsızlık varsa bu kararsızlığı giderecek bir kamusal imaj yaratabiliyor. Seçim bildirgeleri nötr algıyı büsbütün, negatif algıyı ise kısmen değiştirme potansiyeline sahip. Doğal bunun kampanya sürecinde seçmene nasıl anlatılacağı, toplumun farklı kısımlarına yönelik teklif ve vaatleri kimin nasıl anlatacağı çok değerli. Bu bildirgenin kesinlikle amaç kitleye, hem hissi hem de çıkar manasında daha yakın aktörler tarafından anlatılması gerekir. Maksat kitlenin altı önder ve cumhurbaşkanı adayı tarafından paylaşılması gerekiyor. Bu bildirilerin nasıl aktarılacağına dair prosedür belirlenmeli. Bence bu beyannamede vaatler ve projeler bir ortada. Bunun içerisinden projelerin çekilip buna yoğunlaşılması ve neden hayata geçirilmesinin güzel anlatılması gerekiyor.”
‘DAĞINIK HAL MUTABAKATLA BİRLİKTE BİR ORTADA İMGESİ VERECEK’
Sosyal Demokrasi Vakfı (SODEV) Lideri ve Aksoy Araştırma Kurucusu Ertan Aksoy’a nazaran Millet İttifakı’nın metni geride kalan süreyi verimli kıymetlendirdi. Altılı Masa’nın üzerinde “vaatlerinizi açıklayın” baskısı olduğunu ve bunu “iyi göğüslediklerini belirten Aksoy, “En ufak ayrıntısına kadar çalışılmış bir mutabakat var. Bundan sonrasının daha kolay olacağını düşünüyorum. Geri kalan süreçte salt bu mutabakatı anlatsalar daha süratli yol alabilirler. Son devir muhalefette görünen dağınık hal bu mutabakatla birlikte daha bir ortada manzarası verecek. Hatta yakın gelecekteki dağınık görünme ihtimalini de ortadan kaldırdı ve muhalefet bu iştirakleri anlatacaktır. Bu anlatımlar da sonuç aldıracaktır” diye konuştu.
‘İDEAL OLAN KÜRT SORUNU ÜZERE BÜYÜK PROBLEMLERDE ANLAŞARAK METNE DÖKMELERİYDİ’
Millet İttifakı’nın mutabakat metninde birtakım hususlara değinmediği tenkitlerini de pahalandıran Aksoy, “İlk andan itibaren minimum müştereklerde bir ortaya gelmişlerdi. Mevzuyu taban müştereklerden ele alırsak çok fazla mevzu başlıklarında anlaştıklarını görüyoruz” dedi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Altılı Masa’nın mevcut tüm problemlerde muahedeleri çok gerçekçi değildi. Ülkü olanda hem fikiriz ancak gerçek olanı da önümüze almamız gerekiyor. Ülkü olan, başta Kürt sorunu, İstanbul Mukavelesi üzere büyük sıkıntılarda büsbütün anlaşarak ve metne dökerek çıkmalarıydı. Fakat birbirine benzemeyen çok partili hayata geçildiğinden bu yana rakip olan ideolojiler bugün bir ortaya gelerek demokrasi alt paydasında birleşmeye çalışıyor. Kendi gerçeğinden bakınca şu anki hal anlaşılır. Olasıdır ki bundan sonraki etapta, bir iktidar değişikliğinde, vazifeye gelen cumhurbaşkanına ve iktidarın en büyük ortağı olan partinin inisiyatifine bu çeşit mevzular bırakılacaktır. Bu tıp güç bahislerin adayın inisiyatifinde olması anlaşılır.”
‘3 BİNE YAKIN VAADİ ANLATMAK GERÇEKÇİ DEĞİL’
Millet İttifakı’nın açıkladığı seçim beyannamesinin seçmenlere tesiri de merak edilen bir başka başlık. İttifakın vaatlerinin seçmenleri direkt etkileme potansiyelinin çok yüksek olduğunu söz eden Aksoy, “Ama bunun kadar belirleyici olan bir başka şey daha var. Muhalefet buna bağlı kalacak mı? En çok öne çıkan başlıkları tespit edip onları gündemde tutabilecek mi? 3 bine yakın vaadi anlatmak gerçekçi değil. Âlâ seçilmiş vaatleri anlatıp iktidarı da savunmaya düşürebilirse rahatlıkla sonuç alacaktır. Lakin muhalefet bunu yapamazsa çok gerçekçi değil” tabirlerini kaydetti.
‘VAATLERİ KÜRT SIKINTISINDAN ÇOK BAĞIMSIZ DEĞERLENDİREMEYİZ’
Rawest Araştırma Genel Müdürü Roj Girasun’a nazaran Altılı Masa’nın açıkladığı metinde “bazı mevzularda yürekli olunmadığı” değerlendirmeleri gerçek değil. Buna katılmadığını tabir eden Girasun, minimum müştereklerde buluşulmuş bir mutabakat metniyle karşı karşıya olunduğunu tabir ederek, “Bütün siyasi partilerin farklı hassasiyetleri, farklı sıkıntılarda farklı dilek ve istekleri var. Bu türlü bir metinde uzlaşmış olmaları olağan. Bence burada aslolan siyasi partilerin ‘kendilerinin öngördükleri yanlışa karşı’ çaba etmeleri. Yarın her biri kendi cephelerinden en büyük âlâ şeyi savunabilir” dedi.
Kürt sıkıntısına ait bir tabirin “açıkça” metinde olmamasına ait ise Girasun, “Hem kayyımlar problemi hem mahallî idarelerin yetkilerinin artırılacağına dair vaatler var. Bu vaatleri Kürt sıkıntısından çok bağımsız değerlendiremeyiz. Yargı alanındaki vaatleri de tekrar bağımsız düşünemeyiz. Kürt sorunundan bunları çok ayırt edemeyiz” diye konuştu.
‘KÜRT SEÇMENLER REALİTENİN FARKINDA’
Kürt seçmenlerin metne olumsuz bir tutumla bakmayacağını belirten Girasun, “Kürt seçmenler realitenin farkında. Uzun vadeli taleplerinden vazgeçtikleri manasına gelmiyor. Bugün açıklanan mutabakat metni burada ortaya konulan vaatler Kürt seçmenlerin temkinli bir optimistlik haliyle yaklaşmasını sağlar” dedi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ancak bu optimist hava temkini elden bırakmamayı da gerektiriyor. Bu bir temkin hali. Birebir vakitte Kürt sıkıntısına temas eden değerli noktalar var. Mahallî idarelerin artırılması, belediyelerin bütçelerinin genişletilmesi, kayyım atamalarının sonlanması, parti kapatmalarının daha da zorlaştırılması, OHAL uygulamasına dair noktalar var. Bunların her birine dönüp bakınca bunların her birinin Kürt sorununun hakikatine bir halde temas ettiğini görüyorsunuz. Kürt sıkıntısının demokratik tahlil alanını genişleten durumlar. Çok asıllı şeyler olmayabilir lakin Kürt probleminin demokratik alanda tahliline dair alan açıcı vaatler.”